2 не

Ш ■
түзеді. Бұл темір мен көміртек косылыстарыныц түзілу жағдайын,
касиеттерін зерттеудіц, темір-көміртекті кұймалардыц
(шойын, болат, жұмсақ темір) кұрамы, касиеті, құрылымын
түсінуге үлкен мәні бар.
Темір-көміртекті кұймалардыц физика-хиямиялык касиеттері,
оларды легирлейтін компоненттер араластырғанда (Cr, Mn, Ni,
Ti, V, W, Mo, Cu, Si, В, Zr т. т.) өте күшті өзгеріске ұшырайды.
Осы айтылып отырған жағдайда, жаңағы легирлеуші компоненттер
темірмен, көміртекпен жэне олардан түзілген қосылыстармен
әрекеттесіп жаца металдык (металдык байланысты)
косылыстар түзеді. Осыныц нәтижесінде болаттыц — механикалык,
физикалык жэне химиялык касиеттерініц барлығы өзгереді.
Темір косылыстарында нөл, екі, үш жэне алты валенттік
көрсетеді.
Н ө л валентті косылыстары. Темір, донор-акцепторлык
әрекеттесу аркылы химиялык косылыс түзе алады. Темір
ұнтағын СО ағынында 150—200°С-қа дейін кыздырып, 101,3-
• 102 кПа кысыммен қысса, темірдіц пеитакарбонилі Fe(CO)s
түзіледі.
F e+ 5 0 0 = Fe (СО) 5
Темір пентакарбонилі — сары түсті ұшқыш сұйыктык (t6 =
= — 20° C. tK= 103° С) суда ерімейді, бензол, эфирде ериді.
Оныц молекуласынын конфигурациясы-тригональды бипирамида
(168-сурет), яғни 5/г!-гибридті байланыскан.
Карбонилдерден таза темір алуға болады, ол үшін карбонилды
кыздырады.
Карбонилдер тотығу-тотыксыздану' (күрамындағы темірі) ре-
168-сурет. Темір пентакарбонилі
Ғе (СО) 5 молекуласынын курылыс
схемасы
Aya
167-сурет. Регенератив пешінін схемасы
I
573