Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
принципін колдана отырып, эр квант кабатында орналаса алатьш<br />
электрондардың максималь санын және олардың түр^ерін білген<br />
едік.<br />
Әрбір элемент атомынын, электрондык кұрылымын білу үшін:<br />
1. Периодтык еистемада сутектен бастап нильсборийге дейінгі<br />
105 элементтің атомдарының электрон кауыздарын сыпырып<br />
тастап, жалаң ядроларын ғана калдырдык дейік.<br />
2. Бұл 'ядроларға зарядыныц санына тең етіп электрондар<br />
беріп, оларды тиісті кабаттар мен қатпарларға орналастырайык.<br />
3. Әрбір косылған электрон энергетикалык тұракты минималь<br />
энергиясы бар күйде, ягни энергетикалык колайлы күйде орын<br />
тебетінін үнемі есте ұстайык.<br />
Соңғы ереже табиғаттың жалпы заңдылығымен сай келеді,<br />
өйткені табигаттагы кез келген өз бетімен жүретін процесс энергияның<br />
ең аз болатын багытында жүруге тырысады. Айталык,<br />
таудан домалаган тас ойга беттейді, ойлы-қырлы бетпен дөңгелеген<br />
доп дөңес жерге аялдамай, еціс жерге токталады, яғни<br />
бойындағы потенциялық энергиясы ең аз болатын жерге барып<br />
аялдайды. Сол сиякты атомный, «ішіне» электронды кіргізіп<br />
өзіне үнаған орбиталь «таңдатсак» ол міндетті түрде энергиясы<br />
аз болатын бос катпарға барып орналасар еді.<br />
Атомдардың электрондык конфигурациясы<br />
деп оның электрондарын әр алуан орбитальдарға таратып орналастыруды<br />
айтады. Электрондык конфигурацияларды кұрасты<br />
руда бұрынғы сутек атомына шығарылған заңдылыктарды пайда<br />
ланамыз, анык айтсак, орбитальға орналаскан электронньн<br />
біріне-бірінің әсері жок деп караймыз. Бұлай деп есептеу кана<br />
ғаттандырарлық нәтиже береді.<br />
Элементтердің периодтык системадағы орналасу реті бойын.<br />
алсак, әрбір келесі элементтің алдындағы элементтен айырмаш^<br />
лығы бір ғана артык электроны болады, демек, оның атомынь,<br />
электрондык конфигурациясы алдындағы элементтікін түгелДе’<br />
кайталайды да айырмашылығы ең соцғы электронының орна<br />
ласкан орны болып табылады.<br />
Атомдардыц электрондык конфигурациями 12-кестеден кѳруге<br />
болады. Онда 105 элементтіц эр бірініц электрондык формуласы<br />
— электрондарыныц кабаттардағы орбитальдарға<br />
бөлініп жазылуы келтірілген. Біз солардьі эр период бойынша<br />
карап өтейік.<br />
I периодта екі элемент бар, олар Н жэне Не, Сутек атомыньщ<br />
жалгыз электроны калыпты жағдайда К кабатыньщ s катпарында<br />
болады. Оныц электрон бұлтыныц шар тэрізді екенін еске алып,<br />
эрі квант ұяшығын (92-бетте) пайдаланып схемамен жэне<br />
электрондык формуламен ѳрнектейміз: Гелийдіц екінші электроны<br />
Паули принципі бойынша осы орбитальга келіп, карама-карсы<br />
спинімен жүптасады:
Change language