You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
молекула ішінде де түзілуі мүмкін. Осыған сай сутектік байланыс<br />
молекула аралык, жэне молекула ішіндегі болып бѳлінеді.<br />
Бұған бірнеше мысалдар келтірейік. Сұйық күйдегі фторсутек<br />
молекулалары сутектік байланыстың салдарынан екіден, үштен<br />
бірігіп, ассоциацияланып Жүреді:<br />
Н — Ғ ... Н—Ғ ... Н — Ғ<br />
Бұл жағдайда сутектік байланыс молекулалар арасында түзіліп<br />
тұр. Мүндай байланыс молекулааралық сутектік байланыс деп<br />
аталады. Жоғарыда қарастырылған су молекулаларынын арасындағы<br />
байланыс та молекулааралық сутектік байланысқа<br />
жатады. Молекулааралык сутектік байланыс бір заттың ғана<br />
емес әр түрлі заттардын молекулаларынын арасында да болады,<br />
мысалы, су мен сірке қышқылының молекулалары мынадай<br />
сутектік байланыста болады:<br />
//О... н ^<br />
Н ,с-с'<br />
он н /<br />
Салицил кышкылынын молекуласында, спирт тобындағы сутек<br />
карбоксил тобындағы оттекпен байланысады:<br />
о<br />
Бұл жағдайда сутектік байланыс молекуланын ѳз ішіндегі оттек<br />
пен сутек атомдары арасында түзіліп тұр. Мұндай байланыс<br />
молекула ішіндегі сутектік банланыс деп аталады.<br />
Сутектік байланыс заттын балку жэне кайнау температураларына,<br />
ерігіштігіне, тығыздығына, кристалдық торынын күрылысына<br />
жэне тағы да басқа көптеген физикалық жэне химиялык<br />
касиеттеріне әсерін тигізеді.<br />
§ 16. М О Л Е К У Л А Л А Р М Е Н И О Н Д А Р Д Ы Н . П О Л Я Р И З А Ц И Я С Ы<br />
Молекулалардыц өзара байланысатындығына заттардыц катты<br />
жэне сұйық күйде болуының ѳзі дэлел. Молекулаларды<br />
өзара электрлік күш байланьістырады. Полюсті молекулада<br />
зарядтар симметриясыз орналасқандықтан электр өрісі болады,<br />
сондыктан ондай молекулалар бір-бірімен кездескенде, теріс аттас<br />
полюстерімен біріне-бірі бағдарласу (бұрылу) нәтижесінде<br />
олардын арасында біріне-бірін тартатын ориентациялық күш<br />
туатынын бұрын айттык. Бағдарласумен кабат полюсті молекулаларда<br />
деформация болады, яғни ішкі курылысы әуелгі<br />
160
Change language