Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
ская-Қюридін басшылығымен жұмыс істеген. Сол лабораторияда<br />
зайыбы Ирен Кюримен бірге бірнеше ғылыми жаңалыктар ашкан,<br />
1934 ж. жасанды радиоактивтік құбылысын ашкан, осы үшін<br />
екеуіне де Нобель сыйлығы берілді.<br />
1948 ж. Жолио-Кюри Францияныц бірінші атомдык реакторын<br />
кұрған. Жолио-Кюри бейбітшілік үшін күрестін ірі қайраткері,<br />
бүкіл жер жүзілік Бейбітшілік Советінін үздіксіз президенті<br />
болды. 1958 ж. кайтыс болды.<br />
Синтезделген элементтер. 1869 ж. Д. И. Менделев периодтык<br />
занды ашкан кезде не бары 63 элемент белгілі еді. Д. И. Менделеев<br />
периодтык заң келешекте жойылмайды, кайта ѳсіп дамиды<br />
деген болатын. Шынында, периодтык заң атом курылысын,<br />
ядро кұрылысын зерттеуде жетекші роль аткарды. Жана элементтердін<br />
ашылуы да периодтык зан дамуынын куэсі.<br />
Д. И. Менделеев периодтық занға сүйеніп 12 жана элементтін<br />
болуы керек екендігін, олардын келешекте табылатынын болжап<br />
кеткенді. Солардын ішінен үшеуінін (Ga, Ge, Sc) физикалык<br />
жэне химиялык қасиеттерін дэл айтып берген. Менделеевтін<br />
кѳзі тірісінде, бұл үшеуі жэне олардан басқа тағы 19 элемент<br />
табылды. Периодтык система жасалғаннан 60 жыл ѳткен сон<br />
25 элемент табылып, одан ѳздеріне лайык орын алды. Сѳйтсе де<br />
периодтык системада 43, 61, 85 жэне 87 орындар бос тұрды, олардын<br />
элі ашылмау себебі, тұракты изотоп түзбейтіндіктен деп<br />
есептелінді.<br />
Ядролык химиянын изотоптар жэне жасанды радиоактивтік<br />
туралы табыстары ғана бұл элементтерді синтездеуге мүмкіншілік<br />
туғызды. Түрлі элементтердін ядроларын өте тез жылдамдыкпен<br />
ұшатын бѳлшектермен, онын ішінде әсіресе нейтрондармен<br />
аткылағанда, барлык белгілі элементтердін радиоактивті изотоптарын<br />
алуға мүмкіншілік болды. Сондай-ак ураннан кейін<br />
элемент бар ма деген сұракка, ураннан кейін көп элемент бар,<br />
оларды колдан жасауға болады деген жауап беруге мүмкіншілік<br />
туды. Ядроны аткылауға баска бѳлшектерден гѳрі нейтронный<br />
Колайлы болуы, онын протон, дейтрон не гелион сиякты он заряды<br />
жок, сондыктан оны ядро кейін тебе алмайды, ѳл үлкен жылдамдыкпен<br />
келе жаткан қаркынымен ядроға онайырак кіреді.<br />
Онын үстіне, нейтрон атқыланып тұрған атомнын ядросын коршаған<br />
электрондармен де еш реакцияласпайды.<br />
Сѳйтіп ауыр элементтердіц атом ядроларын нейтрондармен<br />
аткылау аркылы, жаца элементтерді колдан жасауға мүмкіншілік<br />
туды.<br />
Осындай синтезделген элементтердіц біріншісі 43 орындағы<br />
технеций болды, ол 1937 ж. молибденді дейтронмен аткылау аркылы<br />
алынды:<br />
“ Mo + fH ^gT c + Jn<br />
1939 ж. актинийдіц ыдырауынан 87 элемент франций түзілетіндігі<br />
аныкталды:
Change language