2 не

500
О
Rn
Период нем ір і
< г з ч 5 в
H2Te
° " " " H*S
-100 О 2 3 4 5
61-сурет. VI негізгі топтағы
элементтердің сутекті
косылыстарынын, қайнау
температуралары
60-су рет. Инертті газдар мен СХ4
косылыстарынын кайнау температуралары
ол шамамен 80°-қа тен, болады. Судын тәжірибе жүзінде анықталған
температурасы ( 1 0 0 °) экстраполяция көмегімен аныкталған
температурадан (—80° С) әлдекайда үлкен. Бұл су молекулаларының
күкіртсутек молекулаларына Караганда берігірек байланысатынын
көрсетеді. Демек, су молекулалары кәдімгі Ван-дер-
Ваальс күштеріне коса жаца күштермен байланысады. Енді
су молекулаларынын арасында болатын осы жаца күштердіц
табиғатын карастырамыз. Су молекуласындағы оттек пен сутекті
байланыстыратын электрон бұлты оттекке қарай күшті ығысқан.
Осының салдарынан сутекте оц заряд пайда болып, ол жалац
протонға (Н+) айналуға жақын болады. Он зарядталған сутек
атомы екінші су молекуласынын құрамындағы оттек атомынын
электрон кауызына тартылып, су молекулаларынын арасында
байланыс түзіледі. Мұндай байланыс ситекйк—байлш ш с^ деп
аталады. Тѳменгі схемада сутектік байланыс нүктелі сызыкпен
белгіленген:
\ н
ir.'i
Сутектік байланыс кэдімгі Ван-дер-Ваальс күштеріне (байланысына)
қарағанда беріктеу де, ал химиялык байланыска караранда
элсіз, оныц энергиясы жуык. мѳлшермен 12,5—62,76 кДж/
моль аралыгында болады. Мысалы, 0°С температурада су
молекулаларынын ѳзара байланысу энергиясы 20,9 кДж/моль.
Сутектік байланыс кұрамында сутекпен байланыскан Ғ, О жэне N
сиякты күшті электртеріс элементтер бар молекулалар арасында
ғана гүзіледі. Сутектік байланыс молекулалар арасында да жэне