You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Гей-Люссак пен Л. Ж. Тенар 1808—1809 жылдарда НСІ-ға<br />
натриймен әрекет еткенде сутектің бөлініп шыкканын байқайды,<br />
екінші жағынан солар сутек пен «тотыққан теціз кышқылы»<br />
(С1) қосылып НС1 түзетінін тәжірибеден көреді: олай болғанда<br />
«тотыққан теңіз қышқылы» жай зат деп қорытынды шығаруға<br />
батылы бармайды, ѳйткені ол жай зат болса оныц ішінде оттек<br />
болмайды; ол мүмкін емес деп ойлайды. 1810 жылы осылардыц<br />
барлығына Дэви карсы шығып, тотыккан теңіз кышкылы деп<br />
жүрілген күрделі зат емес жай зат деп оған хлорин деген<br />
ат береді. Дэвидіц пікіріне Бертолле (1811 ж.) соңынан Гей-<br />
Люссак пен Тенар (1812 ж.) қосылады. Гей-Люссак хлор деп<br />
ат береді. Берцелиус бастаған бір топ химик кѳніцкіремей жүріп,<br />
Дэви мен Гей-Люссактыц косымша тэжірибелерінде ол газда<br />
оттек жок екендігі дэлелденген соц, олар да кояды.<br />
Россияда 1813 жылы Гизе тұзтуғызушы, 1820 жылдан бастап,<br />
әсіресе Гесстыц жүмыстарында (1835 ж.) хлор деп аталады,<br />
Швейгер 1811 жылы хлордыц натрий мен тікелей косылысканын<br />
бакылағаннан кейін химияға галоген деген сѳзді енгізеді.<br />
Сѳйтіп хлор 1774 жылы ашылғанымен 36 жыл кейін ғана<br />
толық мойындалды.<br />
А лу жолдары. 1 . Злектрохимиялык әдіс, бүл<br />
әдіс бойынша ас тұзының кою ерітіндісін (310 г/л) электролиздейді<br />
(109-сурет). Ерітіндіде:<br />
N aC l^N a' + СГ<br />
н 2о«н*+он-'<br />
Na", Н", СГ, ОН' иондары бар. Анодта —-<br />
ерітіндіде С Г > О Н ' жэне СГдыц электронын<br />
анодка беруі OH'-тан жеңілірек<br />
болғандыктан, мына процесс ѳтеді:<br />
2СГ —2е=2С1;<br />
2С1= | С12<br />
Катодка — Н" жылжуы Na-дан шапшацырак<br />
(Н’ = 0,2 см/м> Na’ = 0,027 см/<br />
м) әрі зарядсыздану потенциалы кем<br />
Н* = 0,415 В < Na" = 2,71 В). Сондыктан<br />
Н' иондары катодка бүрын барып<br />
зарядсызданып бѳлініп шығады.<br />
2Н’ + 2е = 2Н; 2Н=|Н 2<br />
Сѳйтіп анодта С12 катодта Н2 бѳлініп<br />
шығады. Электролизердегі ерітіндінін<br />
109-сурет. Хлор алатын литріне 100— 125 г NaOH, 180—195 г NaCl<br />
электролизердің калады, бѵдан NaOH ѳндіріледі.<br />
схемасы ѵ Г<br />
Хлорды жинап, кысу аркылы сүиыл-<br />
1-кѳмір анод, 2— темір тор катод, тып, болаттан жасаған баллондарға,<br />
4-Naci%6pWHAicTpa5-NaOH Цистерналарға күйып тұтынушыларға<br />
ерітіндісі<br />
жібереді.<br />
330
Change language