You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
г + г мысалы ауа<br />
с + г тұман (ауадағЫ тамшы)<br />
к + г түтін<br />
г + с судағы ауа<br />
с + с судағы спирт<br />
к + с судағы тұз<br />
г + к Pt, Pd сияқты металдардағы Н2<br />
с + к ылғал болған қатты зат<br />
күймалар<br />
К + К<br />
Химия саласында бұл дисперсті жүйелердің ішінде араласатын<br />
орта сүйық күйде болатын жүйенің маңызы үлкен.<br />
Көбіне ондай сүйык — су болады.<br />
Дисперсті жүйелер араласатын заттың ұсатылған бөлшектерінің<br />
мөлшеріне қарай, әр түрлі болады. Келісім бойынша<br />
бөлшектердің мөлшері 100 нм-нан үлкен болса, ондай жүйені<br />
жүзгін (суспензия, эмульсия) дейді. Жүзгіннің бөлшектері микроскоппен,<br />
кейде жай көзбен де көрінеді.<br />
Бөлшектердің мөлшері 100 нм мен 1 нм арасында болса, ондай<br />
жүйені коллоид ерітінді дейді. Коллоид ерітінділердің бөлшектері<br />
ультрамикроскоппен ғана көрінеді.<br />
Бөлшектердің мѳлшері 1 нм-нан кіші болса, ондай жүйені<br />
шын, немесе молекулалык, ерітінді деп атайды.<br />
Ерітінді дейтініміз ең кем.і екі компоненттен (құрамына кіретін<br />
заттар) түратын бір текті жүйе. ЕрітінділерДің ең ■маңыздысы<br />
сұйық ерітінділер, демек газ, сүйық және қатты заттардын<br />
сүйықтағы ерітіндісі.<br />
^-Әрбір ерітінді еріген зат және еріткіштен түрады.<br />
Еріткіш деп ішінде еріген зат молекула, не тіпті ион түрінде<br />
біркелкі болып араласатын ортаны айтамыз. Кей жағдайда<br />
компоненттердің кайсысы еріген зат, кайсысы еріткіш екенін айыра<br />
қою онай да болмайды. Әдетте, дербес кездегі агрегаттык күйі<br />
ерітіндінің агрегаттык күйімен ұқсас компонент еріткіш болып<br />
саналады (мысалы —- қанттың судағы ерітіндісінде су — еріткіш).<br />
Егер еріместен бүрын екі компонент те бірдей- агрегаттык күйде<br />
болған болса, онда кайсысының мѳлшері кѳп болса соны еріткіш<br />
дейді.<br />
Ерітінділердің бір текті болуы, кейбір заттар ерігенде жылу<br />
белініп шығуы (не сіңуі), 'ерітінділерді химиялык косылыстар<br />
катарына жакындатады. Бірак мүнымен катар, ерітінділердің<br />
кұрамы, химиялык косылыстардағыдай түракты емес, өзгермелі;<br />
оның үстіне ерітіндідегі компоненттердің жеке касиеттерінің<br />
кебін ерітіндіде де табуға болатыны, оларды механикалық коспаларға<br />
жакындатады. Сонымен ерітінділер механикалык коспа<br />
да емес, химиялык косылыс та емес, екеуінің аралығынан орын<br />
алады.<br />
Ерітінді түзілгенде еріген зат пен еріткіштін арасында болатын<br />
процеспен жэне онын нэтижесімен танысамыз. Бір катты<br />
затты суға салалык. Қатты заттың сырткы бетіндегі молекулалар<br />
255
Change language