2 не

Cu
AI
144-сурет. Металл
коррозиясынын, схемасы ВО 0 0 100
(X
s
о
а
а .
О
145-сурет. Ауанын, ылғалдығына сэйкес коррозиянын ѳршуі
Бірак әртүрлі болады (146-сурет). Ылғалдық аз, не тым кѳп
болғанда тоттану баяу ѳтеді, онын, сыры біріншісінде — коррозияға
кажет ортанын болмауы да, екіншісінде — судын мол болуынан
топырактын ішіне оттегінің бармауынан болады.
Коррозиянын ерекше түрінін бірі — кезбе ток тудыра тоттану.
Токпен жүретін электр транспорты, баска да әртүрлі тетіктер
біраз ток мөлшерін жерге шашыратады (147-сурет). Міне,
осы шашыраған ток жер бетіндегі, эрі жер астындағы металл
бұйымдарды коррозияға ұшыратып, тез істен шығарады. Кезбе
токтын мелшері ондаған амперге жетеді. Ал, 1 ампер токтың өзі
жылына 10 кг темір немесе 37 кг қорғасынды бүлдіре алады.
Кѳптеген металдардын бетін азот қышкылы тәрізді тотықтырғышпен
өңдегенде коррозия процесі күрт баяулайды. Металл
бетінде түзілетін оксидтің жұка кабаты оны тоттанудан көп уакыттар
бойы сактап түра алады. Мұндай металл бетінде корғаушы
қабат түзіп тоттануды азайтатын заттарды пассиваторлар
дейді. Керісінше, коррозияны ѳршітетін заттар а к -
тиваторлар деп аталады. Оған С1' ионы мысал бола алады,
теніз суы осы ионның әсерінен металдарды ѳте тез бүлдіреді.
Суда еріген оттек те коррозияны ѳршіте алады.
Коррозиямен күрес ғылыми жэне техникалык мэні
зор, халыкшаруашылыктык міндет. Академик В. А. К и с т я -
ко в с к и й 1909 жылдан бастап коррозия мәселелерімен шұғылданған,
Cr, Al, Mg т. б. металдардын оксид қабыршағымен
капталып пассивтену теориясын ұсынған. Соңғы Кёзде Г. В. Аки-
А У А & А ҒЫ ӨТКІЗГІШ
РЕЛЬС
Ю 20 30
Судық ТО П Ы РА ҚТАҒЫ МѲЛШЕРІ, °/0
146-сурет. Топырак
ылғалдығының болаттын
даттануына әсері
ж E P
кұ Б Ы Р
147-сурет. Кезеген токтың әсерінен
даттану схемасы
465