You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Актиноидтарда рет нѳмірі ѳсу бағытымен жүрсек, әрбір жаңа<br />
электрон 5f. катпарына конады екен. Сонда торийдан кюрийға<br />
дейін 5/. болуға тиісті 14 электронный жетеуі толтырылады, берклийдан<br />
бастап лоуренсийға дейін екінші жартысы толтырылады,<br />
(84-кесте). Сонда бұл актиноидтарды лантаноидтардағы сияқты<br />
екі топшаға бөледі. Біріншісін торий топшасы, екіншісін берклий<br />
топшасы деп атайды.<br />
Торий топшасынын элементтерінде 5/ѵтегі жэне бгі-электрондарының<br />
энергетикалык күйлері біріне-бірі жакын, сондыктан<br />
бұлар кейде, f, кейде d элемент касиеттерін кѳрсетеді, бұл элементтердің<br />
валенттігі аумалы болуы да осыдан (84-кесте).<br />
5 [-катпарыныц электрондары кѳбейген сайын, ондағы электрондар<br />
кұрамыныц түрақтылығы артады, сондыктан енді 5f.<br />
электрондар 6 d кѳшпейді. Сол себепті берклий топшасындағы<br />
актиноидтар нағыз f — элементтермен ұқсас болады, сондықтан<br />
бұл топша лантаноидтарға жақын.<br />
Актиноидтардың қысқаша сипаттамасы<br />
84-кесте<br />
н 5<br />
п ®<br />
Элемент<br />
Символы<br />
Электрондык<br />
күрылымы<br />
5/ 6 d 7s<br />
Atom<br />
радиусы.нм<br />
э:,+<br />
радиусы,нм<br />
и<br />
«о<br />
Валеігг.<br />
88 Радий Ra _ _ 2 0 ,2 3 5 _ 2<br />
89 Актиний Ас — 1 2 0 ,2 0 3 0,111 — 3<br />
90 Торий ТҺ — 2 2 0 ,1 8 0 0 ,1 0 8 1842 (3 ) , 4<br />
91 Протактиний Ра 2 1 2 He5/.'6d27s2 0,1 6 2 0 ,1 0 6 1550 ( 3 ) , 4, 5<br />
9 2 Уран и 3 1 2 0 ,1 5 3 0,104 1133 3, 4, 5, 6<br />
93 Нептуний Np 4 — 2 0 ,1 5 0 0 ,1 0 2 6 40 3, 4, 5, 6<br />
94 Плутоний P u 6 — 2 0 ,1 6 2 0,101 6 3 9 ,5 3, 4, 5, 6<br />
95 Америций Am 7 — 2 — 0 ,1 0 0 — 3 (4 , 5, 6)<br />
96 Кюрий Cm 7 1 2 — — — 3 (4)<br />
97 Берклий Bk 7 + 2 — 2 ne5/*6d7s2 — — 3<br />
98 Калифорний C i 7 + 3 — 2 — — 3<br />
99 Эинштейний Es 7 + 4 — 2 — — 3<br />
100 Фермий Fm 7 + 5 — 2 — — — 3<br />
101 Менделевий Md 7 + 6 — 2 — — 3<br />
102 Нобелий (No) 7 + 7 — 2 — — 3<br />
103 Лоуренсий Lr 14 1 2 — — 3<br />
104 Курчатовий Ku 14 2 2 ■ 4<br />
Торий, протактиний, уран, нептуний, плутоний, америций<br />
жэне кюрий жай зат түрінде күмістей ак металл. Кюрийден кейінгі<br />
актиноидтар дербес күйінде жай зат түрінде алынбаған элементтер.<br />
Олардыц кѳпшілігініц бар-жоғы бірнеше атомы алынған.<br />
Аталған актиноидтар ауыр металдар (тығыздыктары 11 —<br />
20), балку температуралары да жоғары (84-кесте).<br />
Актиноидтар химиялык активті элементтер. Ашык ауада оларды<br />
оттек түгіл азоттыц ѳзі де тотыктыра алады. Торийдін пиро-<br />
,08
Change language