You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
4 немесе ватержакет) күйдіріп, күрамындағы күкіртті де, металды<br />
да оксидке айналдырады:<br />
2ZnS + 302 = 2Zn0 + 2S02<br />
2Cu2S + 302==2Cu20 + 2S02.<br />
Одан әрі, оксидтерді жоғарыда айткандай тотықсыздандырады.<br />
«Қайнаған тәрізді күйде» күйдіру. Ұсақталған<br />
катты заттарды «қайнаған тәрізді күйде» әрекеттестіру,<br />
өнеркәсіптің түрлі салаларында өріс алды. Ұсак үнтақталған<br />
затты шілтер үстіне салып, астынан шілтердің тесік-тесігінен ауа<br />
(баска газ) үрлейді, сонда ұнтақ заттың ауа тесіп шыққан беті<br />
бүлкілдеп, қайнап жаткан тәрізді болады. Соның нәтижесінде<br />
үнтак зат, тозаң түрінде көтеріліп, ауамен (басқа газбен) жаксы<br />
араласып, бұл «қайнаған тәрізді күйде» реакцияласуы өте жылдам<br />
болады.<br />
Сульфид кендерін қүйдіріп өртегенде осы әдісті қолданатын<br />
болды, сонда өндірістің өнімі 3—4 есе артады.<br />
Т ұ з кендеріндегі литий, натрий, калий, кальций, магний,<br />
бериллий т. б. сиякты металдарды, ол тұздарды балкытып, электролиздеп<br />
алады. Алюминийді балкыған глиноземді (А120з)<br />
электролиздеп алады.<br />
Түздар кұрамындағы металдар, оц зарядты ион турінде болады.<br />
Электролиздегенде ол оц иондар теріс электродка (катодка)<br />
келіп, тиісті мѳлшерде электрон косып алып, нейтрал атомға<br />
айналып, балқыған тұздан бөлініп шығады.<br />
Электролиз әдісін тек балкыған емес, еріген тұздарға және<br />
мыс, никель т. б. металды тазалауға (рафинация) колданады.<br />
Электролизден баска әдістердіц барлығы жоғары темпаратурада<br />
жүреді, оларды пирометаллургия әдістері деп<br />
атайды.<br />
Қейбір кендерде керекті металдыц аздығы сондай, олар флотациямен<br />
де байымайды, ондай кендерге гидрометаллургия<br />
әдістерін колданады. Оныц мазмұны — кенді өте ұсактап<br />
түрлі реагенттермен (кышқыл, сілтілердіц ерітінділері) әрекеттейді.<br />
Сонда ерітіндіге тұз түрінде көшкен металды көбінесе<br />
электролиздеу аркылы шығарып алады.<br />
Бүл айтылған металдарды алудыц жалпы ортак әдістері, жеке<br />
металды алудыц будан ѳзгеше ерекшеліктерімен сол металды<br />
ѳткенде танысамыз.<br />
Таза металдар алу. Қазіргі металлургияныц алдында<br />
турған басты міндеттердіц бірі — кейбір металдарды аса таза<br />
куйінде бѳліп алу. Оныц себебі, олар бүгінгі техникада шектен<br />
асқан таза куйінде колданылады. Мэселен, жартылай (шала)<br />
ѳткізгіштерде ядролык реакторлар мен казіргі аса тѳзімді болаттыц<br />
арнайы түрлерінде металдардыц тазалығы ѳте жоғары болуы<br />
талап етіледі. Осыған орай ѳнеркэсіп кейбір металдардыц<br />
тазалығын 99,999999%-тен астам етіп отыр.<br />
Металдарды тазалаудыц эр түрлі әдістері бар. Мэселен, вакуумда<br />
айдау мен кайта балкыту аркылы металдардыц эртурлі<br />
1-5—2065<br />
449
Change language