You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Химиялык, тепе-теңдік кезінде реакциялар тоқтамай, тек қарама-қарсы<br />
реакциялардыц жылдамдықтары ғана тецесетін процесс<br />
болғандықтан оны жылжымалы, динамикалық тепетецдік<br />
дейміз. Тепе-тецдікке келген жүйені, жағдайын өзгертпесе,<br />
қанша да болса ұзақ уақыт сақтауға болады. Ал, реакцияға<br />
қатынасушы заттыц біреуініц болса да концентрациясын болмашы<br />
өзгертсек болғаны, тепе-тецдігіміз бұзыльіп, ауып, басқа<br />
заттардыц барлығыныц концентрациялары езгере бастайды.<br />
Тепе-тецдіктіц бұзылуынан концентрациялардыц өзгеру процесін<br />
тепе-тецдіктіц аууы не ығысуы дейді.<br />
Енді тепе-тецдік туу жағдайын математика тіліне аударайық<br />
А + Б«=±В-|-Г деген жалпы тецдікпен жазылатын қайтымды<br />
реакцияны алайық.<br />
[А], [Б], [ В ] , [Г] сол заттардыц концентрациялары, ѵ\ тіке<br />
реакцияныц, у2 кері реакцияныц жылдамдыктары болсын. Сонда<br />
ім = *[А] [Б] ,V2 = k'2 [В] [Г]. Химиялык тепе-тецдік кезінде ѵ\ = vz,<br />
демек:<br />
ki [А] [Б] = k2[В] [ Г ]<br />
болады.<br />
.Концентрация мен жылдамдык константаларын тец-дік белгісініц<br />
екі жағына шығару үшін тецдіктіц екі бөлімін де &г[А][Б]<br />
бөлеміз:<br />
Ѣ = Щ Ы Л<br />
*2 [А] • [Б]<br />
k\ жэне /гг деген тұракты шамалар, олардыц қатынасы да тұрақты<br />
шама болу керек, оны К мен белгілеп, тепе-тецдік константасы<br />
деп атаймыз:<br />
К = [В Ы П<br />
14 [А] • [Б]<br />
Тепе-тецдік константасы эрбір реакцияны сипаттайтын ѳзіне<br />
ғана тэн тұрақты шама.<br />
Бұл формуланыц мағынасы — кайтымды реакцияларда түзілген<br />
заттардыц концентрацияларыныц көбейтіндісін алынған<br />
заттардыц концентрацияларыныц көбейтіндісіне бѳлгениен шыкканы,<br />
сол реакцияға лайықталған тұракты шамаға (К) тец<br />
болса тепе-тецдік туатындығын көрсетеді.<br />
К-ның физикалық мәні демек, концентрация бірге, тец<br />
болып, температура бірдей болған жағдайда, тіке реакцияныц<br />
кері реакциядан неше есе жылдам жүретінін кѳрсетеді. К концентрацияныц<br />
өзгергенінен өзгермейді, температурадан өзгереді.<br />
Тепе-теңдік константасын химиялық жұмыста көп жерлерде пайдаланады.<br />
Өткенде келтірілген реакцияныд тепе-теңдік константасын жазайық:<br />
[СР21■[Н21<br />
- [COJ - [Н20]<br />
Реакцияға алынған СО мен Н20 алғашқы концентрациялары 1 моль/л<br />
850 градуста тепё-тецдікке келген кезде әрқайсысыныц концентрациясы<br />
0,5 моль j л болды дейік, сонда:<br />
180
Change language