Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
сайды. Бірак екінші металл корғайтын металымыздан актив<br />
(кернеу қатарында сол жағында тұратын) болуы керек. Мысалы,<br />
бу казандарының бір жеріне бір кесек Zn жанастырып бекітіп'<br />
кояды, бул үздіксіз істейтін гальваникалык жұп болып шығады,<br />
бірақ казан жасаған шойынымыз аман калып мырыш<br />
коррозияланады. Осындай әдісті су кемелерін жүргізетін винттерін<br />
корғау үшін, Саратов — Москва газ жолында күбырларды<br />
корғау үшін т. б. жерлерде кең колданады.<br />
XV тарау<br />
ҮШІНШІ НЕГІЗП ТОП<br />
Д. И. Менделеевтің периодтык системасының үшінші тобында,<br />
баска топтардай 8—9 элемент емес, өте көп (36) элемент бар.<br />
Әрі бұл топ бейметалдар мен металдардын тең аралығында<br />
орналаскандыктан, мұндағы элементтердін касиеттерінде түрлі<br />
ерекшеліктер бар.<br />
Үшінші негізгі топка жататын элементтердін біріншісі бор,<br />
одан кейінгі алюминий, екеуінін касиеттеріндегі үксастык олардын<br />
валенттік электрондарыньщ (2s2p') ұксастығына байланысты,<br />
дегенмен бор көпшілік касиеттерінде алюминийге ұксамайды,<br />
кайта онын химиясы кремнийдін химиясына ұксайды.<br />
Электрондык курылымы бойынша (III тарау § 8 сонғы электрон<br />
s не р катпарына конатын элементтерді негізгі топтын<br />
элементі дегенбіз) галлий топшасындағы — галлий, индий жэне<br />
таллий — осы негізгі топқа жатады (ѳткендегі бром, селен, мышьяк<br />
жэне германий топшалары сиякты). Бул уш элементтін сырткы<br />
кабатында бор мен алюминийдегідей — уш электроннан<br />
(s2pl) болады, бірак онын астындағы екінші кабаты 18 электронды,<br />
сондыктан булар типтік элементтерге толык уксас та емес.<br />
Үшінші топтын калган элементтері былай жіктеледі. Сонғы<br />
электроны d-катпарына конатын скандий топціасындагы —<br />
улкен периодтардын так катарларындагы 4 элемент косымша<br />
топ түзеді. Осы топтагы скандийден кейін келетін 14 элементтің<br />
(рет нѳмірі 58 Се —71 Lu) III тарауда айткандай соңгы<br />
электрондары, сырткы емес, сырттан екінші де емес, сырттан<br />
үшінші ішкі кабаттың 4f . — катпарында бос турган 7 уяга конады.<br />
Сонан сон актинийден кейін келетін 14 элементте де (рет<br />
нѳмірі 90ТҺ — 103 Lr) сонгы электрондары сырттан үшінші<br />
кабаттың 5/-— катпарына конады. Сонымен бул элементтер<br />
f — электронды элементтер, алдыңғы 14 элементті лантаноид<br />
Деп, сонғы 14 элементті актиноид деп атап, кестеде косымша<br />
катарлар деп берілген орнына сай, негізгі топтын да, косымша<br />
топтын да элементтерін окып болғанңан кейін белек ѳтіледі.<br />
66-кестеде де үшінші негізгі топтағы элементтердін жалпы сипаттамасы<br />
берілді.<br />
467
Change language