You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Кәдімгі к ұ м да кварц. Ак киыршык<br />
кұм таза кварц, бірақ түрлі қоспалардыц<br />
(көбінесе темір тұздарыныц)<br />
араласқанынан түсі өзгеріп сары кұм,<br />
Кызыл күм, кара кұм деп аталады.<br />
Аморфты кремнезем жаратылыста<br />
азырак. Кейбір карапайым су ѳсімдіктерініц<br />
панцырі (тас кабығы) негізінде<br />
аморфты кремнеземнен кұрылған.<br />
Сондай панцырьлардыц көп жиылып<br />
калған жерінде трепел, и н -<br />
фузор топырағы деп аталатын<br />
тау жынысыныц бір түрі пайда болады.<br />
Кремний кышкылын кыздырса,<br />
суы ұшып, калған кремний диоксиді<br />
ақ түсті, аморфты, сусылдақ ұнтақка<br />
айналады.<br />
К ы ш к ы л д а р ы. Кремний диоксид!<br />
Si02 кремний кышкылыныц ангидриді болғанымен, суда<br />
ерімейді, эрі онымен реакцияласпайды. Кремний диоксидіне сэйкес<br />
келетін кышкыл ортокремний кышкылы H4Si04, ол<br />
кышкыл оцай конденсацияланып полиметакремний кышкылын<br />
(H2Si03)„ түзеді, оны кыскартып H2(SiÖ3)„ деп те жазады.<br />
Кремний кышкылын алу үшін эдетте Na2Si03 не K2Si03 ерітіндісін<br />
күкірт, не тұз кышкылымен әрекеттейді, сонда алдында<br />
мөп-мөлдір ерітінді кілегейленіп катады, не коллоид<br />
к ү й І н е көшеді, ол ерітіндіде түзілген кремний кышқылы, бұл<br />
процестіц тецдігі мынадай:<br />
Na2Si03 + 2HCl = H2Si03 = 2NaCI<br />
Бүл тецдікте кремний кышкылыныц формуласы да келісім<br />
бойынша шартпен жазылып отыр, өйткені бүл реакциядан кұрамын<br />
бір формуламен жазатын бір қышкыл түзілмейді. Фосфордағы<br />
сиякты, кремнийдіц де, бірнеше толып жаткан кышкылдары<br />
бар, айырмашылығы кұрамдарындағы судыц мѳлшерінде.<br />
Жацағы реакция нэтижесінде сол кышкылдардыц коспасы түзіледі.<br />
Кремний кышкылдарыныц курамын x-Si02-yH20 деп жазады.<br />
X пен у мэні реакция жағдайына карай ѳзгере береді, онда<br />
кышкылдардыц курамы да ѳзгереді, мысалы (59-кесте):<br />
1 болса оларды поликремний кышкылдары дейді, жер кыртысын<br />
тузетін минералдар осы поликышкылдардыц туындылары.<br />
Кремний кышкылдары силикаттардыц кышкылмен эрекеттесуінен<br />
баска кремнийдіц кейбір қосылыстарыныц (галогенид,<br />
сульфид т. б.) гидролизінен де тузіледі. Мысалы, SiS2 гидролизінде<br />
эуелі ортокремний кышкылы H4Si04 (Кі = Ю_ |0, К2= 1 0 ~ 12)<br />
түзіледі:<br />
432
Change language