herkese lâzım olan îmân - cubuklukoyu

mahlûka, hiçbir bakımdan benzemez demekdir. Kıyâm-ü bi-nefsihî,varlığı kendindendir, hep var olması için, hiçbir şeye muhtâç değildir,demekdir. Bu altı sıfatın hiç biri, mahlûkların hiçbirinde yokdur.Bunların, mahlûklara hiçbir sûretde teallukları, bağlantıları da yokdur.Ba’zı âlimler, Vahdâniyyet ve Muhâlefet-ün lil-havâdisin aynıolduklarını söyliyerek, (sıfât-ı zâtiyye beşdir) demişlerdir].Allahü teâlâdan başka olan herşeye, (Mâ-sivâ) veyâ (Âlem) denir.Şimdi (Tabî’at) diyorlar. Âlemlerin hepsi yok idi. Hepsini Allahüteâlâ yaratdı. Âlemlerin hepsi, mümkindir ve hâdisdir. Ya’nî,yok iken var olabilir ve var iken yok olabilirler ve yok iken var olmuşlardır.(Allahü teâlâ var idi. Hiçbirşey yok idi) hadîs-i şerîfi,bunu bildirmekdedir.Âlemin hâdis olduğunu gösteren ikinci bir delîl de, âlemin herzemân bozularak değişmesidir. Her şey değişmekdedir. Kadîmolan şey ise, hiç değişmez. Allahü teâlânın zâtı [ya’nî kendisi] ve sıfatlarıböyledir. Bunlar hiç değişmez. [Hâlbuki âlemde, fizik olaylarında,maddelerin hâl değişdirmesi oluyor. Kimyâ reaksiyonlarında,maddelerin özü, yapısı değişiyor. Cismlerin yok olarak başkacismlere döndüğünü görüyoruz. Bugün, yeni bilinen atom değişmelerindeve çekirdek reaksiyonlarında, madde, element deyok oluyor. Enerjiye dönüyor.] Âlemlerin böyle değişmeleri, birbirlerindenhâsıl olmaları, sonsuzdan gelemez. Bir başlangıcı olması,yokdan var edilmiş olan ilk maddelerden, elementlerden hâsılolmaları lâzımdır.Âlemin mümkin olduğuna, ya’nî yok iken var olabileceğine başkabir delîl de, âlemin hâdis olmasıdır. Ya’nî, herşeyin yok iken varolmalarıdır. [Vücûd, var olmak demekdir. Üç dürlü vücûd vardır: Birincisi(Vâcib-ül-vücûd)dür. Ya’nî, varlığı lâzım olan vücûddür. Hepvardır. Önceleri ve sonsuz sonraları hiç yok olamaz. Yalnız Allahüteâlâ vâcib-ül-vücûddür. İkincisi, (Mümteni’-ul-vücûd)dür. Ya’nî,var olamaz. Hep yok olması lâzımdır. Şerîk-i bârî böyledir. Ya’nî,Allahü teâlâya ortak, Allahü teâlâ gibi ikinci bir tanrı var olamaz.Üçüncüsü, (Mümkin-ül-vücûd)dür. Ya’nî, var da olabilir, yok da olabilir.Bütün âlemler, mahlûklar hep böyledir. (Vücûd) kelimesinintersi (Adem) kelimesidir. Adem, yokluk demekdir. Âlemler, ya’nîherşey, var olmadan önce ademde idi. Ya’nî yok idiler.]Mevcûd, ya’nî, var olan şey ikidir: Biri (Mümkin), ikincisi (Vâcib)dir.Eğer mevcûd, yalnız mümkin olsaydı ve vâcib-ül-vücûd bulunmasaydı,hiçbirşey var olamazdı. [Çünki, yok iken var olmak, birdeğişiklikdir, bir olaydır. Fizik bilgimize göre, her cismde bir olay olmasıiçin, bu cisme dışardan bir kuvvetin te’sîr etmesi, bu kuvvetkaynağının, bu cismden önce mevcûd olması lâzımdır.] Bunun için,– 12 –