herkese lâzım olan îmân - cubuklukoyu

çeleri kurulmuş, her taraf yeşilliğe bürünmüşdü. Câmi’in etrâfında,diğer bağçeler, havuzlar, fiskiyeler, çeşmeler vardı. Müslimânlarınabdest alabilmesi için birçok şadırvanlar yapılmışdı. Câmi’inzemîni, en kıymetli mermer ve süslü tahtalar ile işlenmişdi. Tavanınyapılması için kullanılan kıymetli Lübnan tahtaları, ayrı birgüzellik, ayrı bir heybet veriyordu. Dıvar ve tavanlarda oymalar,işlemeler ve çok güzel yazılar vardı. İnsan, câmi’e girip bir göz atsa,sanki bu muhteşem sütun ormanı bitmiyecek gibi görünüyordu.Geceleyin, binlerce gümüş kandillerden fışkıran renkli ışıklar,câmi’i aydınlatıyordu.1041 [m. 1632] senesinde Mısrda vefât eden meşhûr târîhçi AhmedEl-Makkarî, (Nehy-ut-tîb min-gasni Endülüs-ir-ratîb) kitâbında,bu câmi’den bahs ederken, onu aydınlatan lâmba ve kandillerin7425 adet olduğunu, bunların senenin normal günlerindeyarısının geceleyin yakıldığını, Ramezân ve bayramlarda, diğermübârek gecelerde ise, hepsinin yandığını, lâmba ve kandillerinyanması için, senede 24000 okka zeytinyağı sarf edildiğini, ayrıcacâmi’e güzel koku vermek için, her sene 120 okka amber ve ödağacı yakıldığını yazmakdadır.Minârelerin tepesinde nar şeklinde başlıklar bulunuyordu. Bubaşlıklar, mücevherler, inciler, zümrüdlerle süslenmiş, taş aralarıaltın parçaları ile örtülmüşdü. Lübnanda hıristiyan papazlarınyazdığı (Müncid) lügat kitâbında, Kurtuba câmi’inden iki nefîsmanzara resmi vardır.Hıristiyanlar, 897 [m. 1492] de Endülüs Devletini mahv edipKurtubaya girince, ilk iş olarak, bu câmi’e saldırdılar. Bu çok güzel,haşmetli binâya atlarıyla girdiler. Câmi’e sığınmış olan müslimânları,merhametsizce boğazladılar. O kadar ki, câmi’in kapılarındankan akmaya başladı. Ondan sonra, altın minberi parçalıyarakaralarında taksîm etdiler. Fildişinden yapılmış rahleleri paylaşdılar.Minberde saklanan ve Osmân radıyallahü anhın yazdığıKur’ân-ı kerîmin bir eşi olan inci ve zümrüdle işlenmiş nefîs Mıshaf-ışerîfi ayaklarının altına alarak çiğnediler. Böylece, minberve Kur’ân-ı kerîm, bu iki eşsiz nefîs eser, temâmen yok edildi.Vahşî İspanyollar, bütün müslimân ve yehûdîleri kılıç tehdîdi ilezorla hıristiyan yapdılar. Ellerinden kaçabilen yehûdîler, Osmânlıdevletine ilticâ etdiler. Bugün, Türkiyede bulunan yehûdîler,bunların torunlarıdır. Hâlbuki, müslimânlar, ilk def’a bu memleketlerizapt etdikleri zemân, orada yaşayan hıristiyan ve yehûdîlerehiç dokunmamış, onların kendi dinlerine göre ibâdet etmele-– 387 –