herkese lâzım olan îmân - cubuklukoyu

det yapmaları ve şakî denilenlerin ısyân etmeleri, sağlam yaşamalarıezelde takdîr edilmiş olanların gıdâ ve ilâc almalarına ve hastalanmaları,ölmeleri takdîr edilmiş olanların da, gıdâ ve ilâc almamalarınabenzemekdedir. Açlıkdan, hastalıkdan ölmesi ezeldetakdîr edilmiş olana, gıdâ ve ilâc almak nasîb olmaz. Zengin olmasıezelde takdîr edilmiş olana, kazanc yolları açılır. Doğuda ölmesitakdîr edilmiş olana, batıya giden yollar kapanır. İşitdiğimize göre,Azrâîl aleyhisselâm, Süleymân aleyhisselâmın yanına gelince,oturanlardan birine dikkat ile bakdı. Bu kimse, meleğin böyle sertbakışından korkdu. Azrâîl aleyhisselâm gidince, Süleymân aleyhisselâmayalvarıp, rüzgâra emr etmesini, rüzgârın kendisini garbmemleketlerinden birine götürüp, Azrâîl aleyhisselâmdan kurtulmasınıistedi. Azrâîl aleyhisselâm tekrâr gelince, Süleymân aleyhisselâm,o adamın yüzüne niçin sert bakdığını sordu. Azrâîl aleyhisselâm,(Bir sâat sonra, garbdaki şehrlerden birinde, o kimsenincanını almak için emr olunmuşdum. Onu senin yanında görünce,hayretimden dikkat ile bakdım. Emre uyup garba gidince, onuorada görüp canını aldım) dedi. [Bu kıssa, Celâlüddîn-i Rûmînin“rahime-hullahü teâlâ” [1] (Mesnevî)sinde uzun yazılıdır.] Görülüyorki, ezeldeki takdîr, bir emr değil, bir ilmdir. Altmışüçüncü sahîfeyebakınız! Ezeldeki kaderin hâsıl olması için, bu kimse, Azrâîlaleyhisselâmdan korkdu. Süleymân aleyhisselâm ona itâ’at etdi.Ezeldeki takdîr, sebebler zinciri ile yerine getirildi. Bunun gibi,ezelde sa’îd denilmiş olan kimsenin îmân etmesi, riyâzet çekerek,kötü huylarının düzelmesi nasîb olur. (En’âm) sûresinin yüzyirmibeşinciâyetinde meâlen, (Allahü teâlâ, hidâyete kavuşdurmak istediğikulunun kalbine islâmiyyeti yerleşdirir) buyurulmuşdur.Ezelde şakî olacağı bilinen, ya’nî Cehenneme gitmesi takdîr edilmişolan kimse, (İbâdet etmeğe lüzûm yokdur. Herkesin sa’îd veyâşakî olduğu ezelde takdîr edilmişdir) der. Böyle düşünerek ibâdetetmez. Böyle düşünerek ibâdet yapmaması, o kimsenin ezeldeşakî olduğunu gösterir. Bunun gibi, câhil kalması ezelde takdîredilmiş kimse (Herşey ezelde takdîr edilmişdir. Câhil kalması takdîredilmiş olanın, okuyup öğrenmesinin fâidesi olmaz) der. Böyleceçalışmaz, öğrenmez. Câhil kalır. Bir kimsenin zirâ’at yaparakbol mahsûl alması takdîr edilmiş ise, tarlasını sürmek, tohum ekmeknasîb olur. Ezelde sa’îd denilmiş olanların îmân etmeleri veibâdet yapmaları, şakî denilmiş olanların da, kâfir olmaları ve ısyânetmeleri böyledir. Ahmak olan kimse, bunu anlıyamaz. (Îmânınve ibâdet yapmanın, ezelde sa’îd olmak ile ve küfrün, ısyânın[1] Celâlüddîn-i Rûmî, 672 [m. 1273] de Konyada vefât etdi.– 70 –