herkese lâzım olan îmân - cubuklukoyu

– 6 –ALLAHÜ TEÂLÂ VARDIR VE BİRDİR, ONDANBAŞKA BÜTÜN VARLIKLAR YOK İDİ, YİNEYOK OLACAKLARDIREtrâfımızdaki varlıkları his organlarımız ile tanımakdayız.Duygu organlarımıza te’sîr eden şeylere (Varlık) [mevcûd] denir.Varlıkların beş duygu organımıza yapdıkları etkilere, te’sîrlere(Özellik) veyâ (Sıfat) denir. Varlıklar, birbirlerinden, özellikleri ileayırd edilmekdedir. Zıyâ, ses, su, hava, cam, birer varlık ya’nî(Mevcûd)dur. Vezni, ya’nî ağırlığı ve hacmi olan, ya’nî boşlukdayer kaplıyan varlıklara (Cevher) veyâ (Madde) denir. Maddelerbirbirlerinden, sıfatları, hâssaları ile ayırd edilirler. Hava, su, taş,cam, ayrı birer maddedir. Zıyâ, ses ise, madde değildir. Çünki, ışıkve ses, yer kaplamaz ve ağırlıkları yokdur. Her varlık, (Enerji)ya’nî (Kudret) taşımakdadır. Ya’nî, iş yapabilir. Her madde, sulb,ya’nî katı ve mâyi’ ya’nî sıvı ve gaz olmak üzere üç hâlde bulunabilir.Katı maddelerin şekli vardır. Sıvı ve gaz hâlindeki maddelerin,kendilerine mahsûs belli şeklleri yokdur. Bunlar, bulunduklarıkabın şeklini alırlar. Maddenin şekl almış hâline (Cism) denir.Maddeler hep cism hâlinde bulunur. Meselâ, anahtar, iğne, maşa,kürek, çivi, başka başka cismlerdir. Ya’nî şeklleri başka başkadır.Fekat, hepsi demir maddesinden yapılmışdır. Cismler ikiye ayrılır:Basît cism, Bileşik cism.(Âlem mütegayyirdir) ya’nî, her cismde dâimâ değişiklik olmakdadır.Meselâ hareket ederek yer değişdirir. Büyür, küçülür.Rengi değişir. Canlı ise, hasta olur, ölür. Bu değişmelere (Olay)veyâ (Hâdise) denir. Dışarıdan bir te’sîr olmadan, maddede hiçbirdeğişiklik meydâna gelmez. Bir hâdise meydâna geldiği zemân,maddenin yapısı bozulmaz ve özü değişmezse, buna (Fizik olayı)denir. Kâğıdın yırtılması, bir fizik olayıdır. Bir maddede fizik olayımeydâna gelmesi için, bu maddeye bir kuvvetin te’sîr etmesi lâzımdır.Maddenin yapısını bozan, özünü değişdiren olaylara(Kimyâ olayı) denir. Kâğıdın yanıp kül olması kimyâ olayıdır. Bircismde kimyâ olayı meydâna gelmesi için, buna başka bir maddeninte’sîr etmesi lâzımdır. İki veyâ dahâ çok maddenin birbirlerinete’sîr ederek, her birinde kimyâ olayı meydâna gelmesi işine– 74 –