herkese lâzım olan îmân - cubuklukoyu

olduğu yukarıda bildirilmişdi. Câiz olan bir şeyin hâsıl olduğunusöyliyen kimse, niçin zındık olsun? Vâkı’ olduğunu söyliyen kâfirolursa, o şeye câiz denilebilir mi?Cevâb: Lügatde, câiz demek, olması da, olmaması da uygundurdemekdir. Fekat, Eş’arî [1] mezhebinde, rü’yetin câiz olması demek;Allahü teâlâ, bu dünyâda yakın olmanın, karşısında olmanın vedünyâda yaratmış olduğu fizik kanûnları ile görmenin dışında olarak,insanda bambaşka bir görmek kuvveti yaratmağa kâdirdir demekdir.Meselâ, Çinde bulunan kör bir kimseye, Endülüsdeki sivrisineği göstermeğe veyâ dünyâdaki insana, ayda ve yıldızda bulunanıgöstermeğe kâdirdir ve câizdir. Böyle kuvvet, Allahü teâlâyamahsûsdur. İkinci olarak, dünyâda gördüm demek, âyet-i kerîmeyeve âlimlerin söz birliğine uygun değildir. Bunun için, böyle birşeyisöyliyen kimse (Mülhid) veyâ (Zındık) dır. Üçüncü cevâb olarakderiz ki, dünyâda rü’yetin câiz olması, Onu dünyâda, fizik kanûnlarıile olan görmek câiz olur demek değildir. Hâlbuki, Allahüteâlâyı gördüm diyen kimse, başka şeyleri gördüğü gibi gördümdemekdedir. Bu ise, câiz olmıyan bir görmekdir. Bunun gibi, küfresebeb olan şeyleri söyliyen kimseye mülhid veyâ zındık denir.[Mevlânâ Hâlid hazretleri], bu cevâblardan sonra (Dikkat ediniz!)buyuruyor. Bununla, ikinci cevâbın dahâ sağlam olduğuna işâretediyor. [(Mülhid) ve (Zındık), kendisinin müslimân olduğunu söyler.(Mülhid) bu sözünde samîmîdir. Kendisinin müslimân olduğuna,doğru yolda bulunduğuna inanmakdadır. (Zındık) ise, İslâmdüşmanıdır. İslâmiyyeti içerden yıkmak, müslimânları aldatmakiçin müslimân görünmekdedir.]Allahü teâlâ üzerinden, gece gündüz ve zemân geçmesi düşünülemez.Allahü teâlâda, hiçbir bakımdan, hiçbir değişiklik olmıyacağıiçin, geçmişde, gelecekde şöyledir, böyledir denemez. Allahüteâlâ, hiçbir şeye hulûl etmez. Hiçbir şeyle birleşmez. [Şî’îlerin,hazret-i Alîye hulûl etmişdir diyen (Nusayrî) ismindeki fırkalarıkâfir olmakdadır.] Allahü teâlânın zıddı, tersi, benzeri, ortağı, yardımcısı,koruyucusu yokdur. Anası, babası, oğlu, kızı, eşi yokdur.Her zemân, herkes ile hâzır ve herşeyi muhît ve nâzırdır. Herkesecan damarından dahâ yakındır. Fekat, hâzır olması, ihâta etmesi,berâber ve yakın olması, bizim anladığımız gibi değildir. Onun yakınlığı,âlimlerin ilmi, fen adamlarının zekâsı ve Evliyânın “kaddesallahüteâlâ esrârehüm ecma’în” keşf ve şühûdü ile anlaşılamaz.Bunların iç yüzünü, insan aklı kavrıyamaz. Allahü teâlâ, zâtında vesıfatlarında birdir, hiçbirinde değişiklik, başkalaşmak olmaz. Te-[1] Ebülhasen Alî bin İsmâîl Eş’arî, 330 [m. 941] de Bağdâdda vefât etdi.– 23 –