herkese lâzım olan îmân - cubuklukoyu

yüzlülük, koyu bir inâddan veyâ açık bir ahmaklıkdan başka ne o-labilir? Görülüyor ki, her maddeyi, her hareketi var eden tek biryaratıcı vardır. Bu yaratıcı (Vâcib-ül-vücûd)dur. Ya’nî, yok ikensonradan var olmuş değildir. Hep var olması lâzımdır. Var olmasıiçin hiçbirşeye muhtâc değildir. Hep var olması lâzım olmaz ise,(Mümkin-ül-vücûd) olurdu. Âlemler gibi hâdis, ya’nî mahlûk o-lurdu. Mahlûk, başka bir mahlûkun değişmesinden veyâ yokdanvar edilir. Onu da yaratan lâzım olur. Böylece sonsuz yaratanlarlâzım olur. Mahlûklardaki değişmelerin sonsuz olamıyacağını yukarıdabildirdiğimiz gibi düşünürsek, yaratıcıların da sonsuz olamıyacağı,yaratmanın birinci bir yaratıcıdan başlıyacağı anlaşılır.Çünki, yaratıcıların biribirlerini yaratmaları sonsuz olarak giderdenince, hiçbir yaratıcının bulunmaması lâzım olur. İşte, yaratılmışolmıyan birinci ilk yaratıcı, mahlûkların tek yaratıcısıdır. Ondanönce ve sonra, başka bir yaratıcı yokdur. Yaratıcı yaratılmaz.O, hep vardır. Bir ân yok olsa, her şey yok olur. Vâcib-ül-vücûd,hiçbir bakımdan hiçbir şeye muhtâc değildir. Yerleri, gökleri, a-tomları, canlıları, düzenli, hesâblı yaratanın kudretinin, kuvvetininsonsuz olması, âlim olması, dilediğini hemen yapması, bir olması,onda hiç değişiklik olmaması, lâzımdır. Kuvveti sonsuz olmasave âlim olmasa, böyle düzenli, hesâblı mahlûkları yaratamaz.Bu yaratıcı birden çok olursa, birşeyin yaratılmasında, istekleriuymayınca, istediği yapılmıyanlar yaratıcı olamazlar ve yaratılanşeyler karma-karışık olur. Dahâ çok bilgi almak için Alî Ûşînin[1] yazdığı (Emâlî Kasîdesi)nin arabî ve türkçe şerhlerini lütfenokuyunuz!Yaratıcıda hiç değişiklik olmaz. Şimdi nasılsa, âlemi yaratmadanönce de öyle idi. Herşeyi yokdan yaratmış olduğu gibi, her zemânda, şimdi de, herşeyi yaratmakdadır. Çünki değişmek, mahlûkolmağı, yokdan yaratılmış olmağı gösterir. Onun hep var olduğunu,yok olmıyacağını yukarıda bildirdik. Bunun için, Onda hiç değişiklikolmaz. Mahlûklar ilk yaratılmalarında Ona muhtâc olduklarıgibi, her ân da muhtâcdırlar. Herşeyi yaratan, her değişikliğiyapan yalnız Odur. Düzenli olmaları için ve insanların yaşıyabilmelerive medenî olabilmeleri için, herşeyi sebeblerle yaratmakdadır.Sebebleri O yaratdığı gibi, sebeblerin te’sîr etmelerini, iş yapabilmelerinide, O yaratmakdadır. İnsanlar sebeblerin maddelerete’sîr etmelerine vâsıta olmakdadır.Aç olunca, birşey yimek, hasta olunca ilâc almak, mum yakmakiçin kibriti çakmak, hidrojen elde etmek için çinko üzerine[1] Alî Ûşî, 575 [m. 1180] de vefât etdi.– 79 –