herkese lâzım olan îmân - cubuklukoyu

unları vesîkalarla red etmişlerdir. Bu büyük âlimlerden biri, SeyyidŞerîf Cürcânîdir “rahime-hullahü teâlâ”. Tesavvufda vilâyetderecesine yükselmiş olan bu derin âlim, 816 [m. 1413] da Şirâzdavefât etmişdir. (Şerh-i Mevâkıf) kitâbının çok yeri bu vesîkalarladoludur. Kelâm ilminin en yüksek derecesinde bulunan Sa’deddîn-iTeftâzânî de “rahime-hullahü teâlâ” çok kıymetli (Şerh-iakâid) kitâbında, bid’at felsefesini kökünden yıkmışdır. 792 [m.1389] da Semerkandda vefât etmişdir. 548 [m. 1153] de Bağdâddavefât etmiş olan Muhammed Şihristânînin “rahime-hullahü teâlâ”(El-milel ven-nihal) kitâbı ise, başından sonuna kadar, bu reddiyyelerledoludur. Bu arabî kitâb ve türkçe tercemesi, tekrâr tekrârbasdırılmışdır. UNESCO tarafından Avrupa dillerine terceme veneşr edilmiş, İslâmiyyetin aslında felsefe bulunmadığını ve islâmfelsefesi sözünün doğru olmadığını bütün dünyâ anlamışdır.İmâm-ı Muhammed Gazâlî “rahime-hullahü teâlâ” hem tesavvufu,hem de metafiziği incelemiş, (El-münkız) ve (Et-tehâfütül-felâsife)kitâblarında, felsefecilerin yalnız akla dayandıklarını, çokyanıldıklarını, tesavvufcuların ise, yalnız âyet-i kerîmlere ve hadîs-işerîflere tâbi’ olarak hakîkî îmâna ve ebedî se’âdete kavuşduklarınıbildirmişdir. Yukarıda müslimân olduklarını bildirdiğimiz, yetmişikibid’at ehlinin felsefelerini incelemiş, bunların yunan filozoflarınınte’sîrleri altında kaldıklarını görmüşdür. (Bid’at ehli) denilenmüslimânların akîdelerinin hakîkate, ya’nî Kur’ân-ı kerîme vehadîs-i şerîflere uygun olmadığı görülür. Bunların yunan felsefesindenalmış oldukları parçalara, 21. asrda artık i’tibâr edilmemekdedir.Bid’at sâhibi müslimânların akîdeleri birbiri ile kıyâs edilecekolursa, görülür ki, Allahü teâlânın birliği, büyüklüğü, her şeyin Ondangeldiği, Onun her şeye hâkim, kâdir olması, islâm dîninin enhakîkî ve en son din olması, Kur’ân-ı kerîmin Allah kelâmı oluşu veMuhammed “aleyhisselâm”ın Onun son Peygamberi bulunmasıhusûsunda hepsi ittifaklıdır. Hepsi bunları bildirmekdedirler. İnsanı,hıristiyanlar gibi, (günâhkar) değil, kudsî bir varlık sayarlar. Bununiçin, yetmişiki bid’at fırkasının hepsi mü’mindir, müslimândır.Böyle olmakla berâber, akl ile dîni ve felsefeyi bir tutmakdadırlar.Bunun için, îmânlarında farklılıklar vardır. Muhtelif felsefelerebağlı oldukları için, aralarında ma’nâsız ayrılıklar, mücâdeleler başgöstermişdir. Bunların hangisinin haklı olduğu ancak ilm ile ve hadîs-işerîfler ile karşılaşdırmakla ortaya çıkar, yoksa zor kullanarak,birbirine düşman olarak, birbirini bozuk sayarak değil!İslâm âlimlerine göre, islâmiyyet beş şeyi muhâfaza altına almışdır.Bunlar; 1) Can, 2) Mal, 3) Akl, 4) Nesl, 5) Dindir. O hâlde,– 458 –