download - Centar za napredne studije

S a v r e m e n e m u s l i m a n s k e d i l e m e
Moderno doba, koje je započelo građanskim revolucijama u Evropi
i proglašenjem sekularizma kao principa uređenja odnosa između religijskog
i političkog autoriteta, donijelo je sekularnu inspiraciju i opravdanje
terorizma. Ulogu religije u tom pogledu preuzele su svjetovne
ideologije. Najilustrativniji primjer u tom pogledu je Francuska revolucija
u vrijeme Vladavine Terora. Dana 5 septembra 1793 francuska
revolucionarna vlada je proglasila: “Teror je dnevna zapovijed”. 248 Vlada
je to opravdala potrebom da zaštiti zemlju i revoluciju od unutrašnjih i
vanjskih neprijatelja. U tom smislu teror je institucionalizovan i provođen
sistematski: iza njega je stajala državna politika i državni mehanizam.
Po riječima člana revolucionarne vlade Hippolyte Carnot, “teror je
diktatura nevoljnika”. Diktatura je uključivala donošenje odgovarajućih
zakona (Zakon o sumnjivim osobama, 1793), razrađen sistem doušnika,
sudove neopterećene pravnim obzirima (“revolucionarni sudovi”),
te brzo i efikasno sredstvo pogubljenja (giljotina). Rezultat godinu dana
Vladavine Terora bilo je hapšenje između 150 000 i 300 000 osumnjičenih
te smrt između 35 000 i 40 000 osoba koje su ili pogubljene ili
umrle u prenatrpanim zatvorima.
Prevladavanje sekularnog terorizma nastavilo se tokom 19. i u prvoj
polovini 20. vijeka bilo da se radi o režimskom teroru ili o teroru
pod-državnih grupa i pojedinaca. Različiti motivi i razlozi opravdanja
terorizma u ovom periodu mogu se svesti na dvije široke kategorije: (1)
etnonacionalistički/separatistički i (2) ideološki. U oba slučaja radi se o
referiranju na ideje ili ideologije svjetovnog karaktera.
Etnonacionalistički/separatistički terorizam je terorizam motivisan
idejama nacionalnog oslobođenja ili uspostavljanja odnosno homogeniziranja
nacionalnih država. U ovu vrstu terorizma spadaju, na
primjer: aktivnosti Unutrašnje makedonske revolucionarne organizacije
(VMRO) protiv osmanlijske vlasti i muslimanskog stanovništva u
Makedoniji početkom 20 vijeka; 249 ubistvo austro-ugarskog prijestolonasljednika
Franza Ferdinanda i njegove supruge Sofije u Sarajevu 28
248 Donna M. Schlagheck, op. cit., 18.
249 Funk and Wagnalls New Encyclopaedia, 25: 247; Roland Gaucher, The Terrorists from Tsarist
Russia to the OAS, tr. from French Paula Spurlin (London: Secker-Warburg, 1968), 155.
236