download - Centar za napredne studije

S a v r e m e n e m u s l i m a n s k e d i l e m e
had, islamske institucije i učenjaci osjetili su se pozvanim da deligitimiziraju
te interpretacije. U brojnim knjigama, brošurama i fetvama ulema
je iznijela argumentaciju da militanti nemaju pravo da pokrenu džihad,
da koriste nezakonitu silu i napadaju zabranjene ciljeve te da dosljedno
pripadnici tih grupa nisu mudžahidun (“borci na Božjem putu”),
nego muharibun (“odmetnici”), odnosno bughat (“pobunjenici”), čija
djela povlače tešku krivičnu odgovornost po islamskom pravu. 270 Neki
učenjaci su pripadnike militantnih grupa nazvali “novim haridžijama”
(al-khawaridž al-džudud), aludirajući time na sličnost njihov ideologije
i prakse sa vjersko-političkom muslimanskom grupom iz prvog vijeka
Hidžre poznatoj po isključivosti i radikalizmu. 271 Kao rezultat ovog razvoja,
u medijskoj praksi brojnih muslimanskih zemalja, termin džihad
postao je povezan sa djelatnošću tajnih militantnih grupa.
Uporedo sa ovim procesom tekao je proces “islamizacije” referentnih
okvira i diskursa brojnih muslimanskih nacionalno-oslobodilačkih
pokreta. Na primjer, u spektru libanskih i palestinskih grupa otpora
izraelskoj okupaciji dominirale su sve do 1980-tih grupe utemeljene
na svjetovnim ideologijama. Borba za oslobođenje u ideologijama ovih
grupa izražavana je putem koncepta nidal (“borba”), koji je imao svjetovne
konotacije i bio opštekorišten čak i od ljevičarskih organizacija. 272
Međutim, od 1980-tih javljaju se grupe koje svoju ideologiju zasnivaju
na određenoj interpretaciji islamskog učenja a borbu za oslobođenje i
otpor okupaciji izražavaju u islamskim terminima džihad i fida’ (“žrtvovanje”).
Takve su grupe Hizbullah (Božja stranka) u Libanu, osnovan
1982., Islamski pokret otpora - Hamas (“vatrenost”) u Palestini, osnovan
1987. te (palestinski) Al-Džihad al-Islami (Islamski džihad).
270 Takva je npr. veoma detaljna fetva Džadd al-Haqq Ali Džadd al-Haqq, muftije Republike
Egipta (1978-1982) od 3. januara 1982. kojom se pobija, sa islamskog stanovišta, valjanost
argumenata u manifestu Organizacije džihad pod naslovom Al-Farida al-Ghaiba (Zanemarena
dužnost). Vidi, Dar al-Ifta, Al-Fatawa al-Islamiyya (Cairo: Wizarat al-Awqaf, 1980-1993), 10:
3726-92.
271 Za ilustraciju ovog stava može se uzeti Umar Abdullah Kamil, autor knjige Al-Mutatarrifun:
al-khawaridž al-džudud - istabahu dima’ al-muslimin wa qatalu al-nisa’ wa’l- atfal wa’lmusta’minin
(Ekstremisti: nove haridžije - dozvoljavaju prolijevanje krvi muslimana i ubijaju
žene, djecu i nemuslimane kojima je garantovana sigurnost) (Cairo: Maktabat al-turath al-
Islami, 1998), p. 248.
272 Devid J. Whittaker (ed.), The Terrorism Reader (London and New York: Routledge, 2001), 46.
246