kozhakanova-dissertacia.pdf
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
ҚОРЫТЫНДЫ<br />
Аударма адамзаттың рухани қарым-қатынасының негізгі құралдарының<br />
бірі, ҽдебиеттер мен мҽдениеттер арасындағы рухани кҿпір. «Аударма бүгінгі<br />
заманда адам қызметінің барлық қырын қамтып, халықтар арасындағы рухани<br />
жҽне материалдық алыс-берісті жүзеге асыра отырып, халықтардың ҿмірін<br />
байытады, адамдардың ҿзара түсіністігіне септігін тигізеді» [95, 3б.]. Расында<br />
Гете, Пушкин, Лермонтов шығармалары қазақ даласында сҿйлегенде қазақ<br />
мҽдениеті мен тілі рухани тұрғыдан толығып, оқырмандардың поэзияға деген<br />
қызығушылығын арттыра түсті. Ал, Абайдың мазмұны терең мұрасы ҿзге<br />
ұлттың тілінде барлық бояуы, кҿркемділігі, мағынасы, мҽні сақталып<br />
аударылса, сол ұлттың ҽдебиеті одан бетер байи түсетіні сҿзсіз. Абайдың ҽдеби<br />
мұрасы – біздің ҽдебиетіміз бен мҽдениетіміздің ғасырлар бойы маңызын<br />
жоғалтпайтын рухани қазынасы. Жылдар ҿтіп, заман ҿзгергенімен бұл қазына<br />
ҽр кезең үшін ҿзінің жаңа қырларымен ашылып, жаңа ғылыми жаңалықтар<br />
пайда болып жатқанының куҽсі болып келеміз. Ұлы Абайдың ҽдеби мұрасы<br />
сарқылмайтын бұлақ десек те болады. Ақынның шығармаларын қайтара оқыған<br />
сайын сҿздерінің астарынан жаңа мҽн, жаңа мағына тауып жатамыз.<br />
Аударматанушы, ғалым Н.Сағындықова: «Абай – қазақтың бас ақыны. Оның<br />
шығармаларында қазақ халқының тұрмыс-тіршілігі, салт-санасы, дүниетанымы,<br />
ойлау ерекшелігі, күйіну, сүйіну сипаты, сҿйлеу мҽдениеті мейлінше терең<br />
кҿрініс тапқан. Сондықтан, Абайды орыс тіліне аударамын деген жанның орыс<br />
ақыны немесе орыс тілді ақын ғана болуы жеткіліксіз. Ол алдымен Абай<br />
деңгейіндегі ақын болуы шарт» [96, 229б.] – деп Абай шығармаларын ҿзге<br />
ұлттың тілдерінде танытудың маңызды екендігіне назар аудартады. Ақынның<br />
ҽлем тілдеріне аударылған ҽдеби мұрасына баға беріп, ғылыми тұрғыдан<br />
саралау біздің зерттеуіміздің ҿзекті ҽрі ғылыми сұранысқа ие тақырыпқа<br />
арналғандығын байқатады. Сондықтан да диссертациялық жұмысымызда Абай<br />
аудармаларына қатысты ой тұжырымдарды жүйелеп, түпнұсқа мен аударма<br />
мҽтінді аударматанудағы салыстырмалы-салғастырмалы талдау ҽдісі арқылы<br />
қарастырып шықтық. Зерттеу жұмысымызда ақынның поэзиясы кҿп<br />
талданады. Себебі, Абай шығармашылығының негізін поэзия құрайды жҽне<br />
оның ҿлеңдерінің тақырыптық аясы кең, мазмұны терең. Бұл ойымызды<br />
А.Нұрқатовтың мына пікірімен дҽлелдегіміз келеді: «Абай творчествосының<br />
салмағы оның поэзиясында. Оның шығармаларының дені лирикалық ҿлеңдер<br />
болып келеді. Ол ҿзінің үздік таланты мен асқан шеберлігін сол лирикалық<br />
шығармаларында ҽсіресе жарқын танытты. Абай лирикасының аясы мол,<br />
тақырыптық қамтуы кең, қай тақырыпқа жазса да, Абай ҿзінің лирикалық<br />
шығармаларында қазақ даласында оған дейін естілмеген ойлы да сырлы сҿзін<br />
айтты, жҽне оны мейлінше жаңа түрде айтты» [97,182 б.].<br />
Ақын ҿлеңдерінің орыс тіліндегі аудармаларында, аудармашы ақын<br />
ойының жүйесін ҿзгертіп, мҽтіннің мағыналық құрылымын ҿздігінше құрады,<br />
түпнұсқада айтылған басты ойға мҽн бермей, керісінше қосалқы мағынада<br />
138
Change language