kozhakanova-dissertacia.pdf
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Баракаси кетган эл<br />
Суви сассиқ, ботқоқ кул.<br />
Кушлар қанқаб еқалаб,<br />
Бола очмас сира ул [60, 34 б.].<br />
Абайдағы «Суы ашыған батпақ кҿл» деген жол ҿзбек тілінде «суы сасық,<br />
батпақ кҿл» деп аударылған. Жоғарыда атап ҿткеніміздей, «берекесі кеткен ел<br />
— суы ашыған батпақ кҿл» – ақынның жаңалығы. Жалпы алып қарасақ, «суы<br />
ашыған баптақ кҿл» мен «суы сасық батпақ кҿл» бір ұғым сияқты. Ал осы<br />
ұғымды ұлттық, діни таным тұрғысынан қарастырар болсақ, қазақта дүниенің<br />
тҿрт негізі болып табылатын от, топырақ, су, ауаға байланысты да тыйым<br />
сҿздер ҿте кҿп. Ҿйткені оларсыз тіршілік жоқ. Су – Алла тағаланың жан<br />
иесіне жасаған сыйы. Сондақтан болса керек, қазақ халқы ешқашан суды жаман<br />
демеген, оған қатысты жаман сҿз де айтпаған. Суға деген адамның ниеті дұрыс<br />
болса, ол су ешқашан бұзылмайды деген сенімде болған. Халқымыздың «Суға<br />
түкірме», «суға дҽрет сындырма» сияқты тыйым сҿздері - осының дҽлелі.<br />
Абайдың «сасық су», «иістенген су» демей, «ашыған су» деп отырғаны да осы<br />
түсініктен туындаса керек.<br />
Ал татар тіліне Н.Арсланның аудармасы:<br />
Бҽрҽкҽтҽ киткҽн ил-<br />
Суы тынчу баткак күл.<br />
Киек казлар, коенып,<br />
Жыя алмас анда түл [8,78б.].<br />
Татар тіліндегі нұсқада аудармашы «ашыған суды» «тынжық су» деп<br />
алыпты. Бұл – аудармашының ізденісін байқатады, яғни «ашыған суды»<br />
Абайдың бекер қолданып отырмағанын, мұның астарында ұлттық таным<br />
жатқандығын аудармашы аңғарса керек. Ал түпнұсқадағы «құс қаңқылдап,<br />
жағалап» деген жолды аудармашы «жабайы қаздар шомылып» деп аударады.<br />
Ақын «Құс қаңқылдап, жағалап» деп жазғандықтан, ҽрі қаңқылдайтын,<br />
жағалайтын құс қаз болар деп ойласа керек, аудармашы «жабайы қаздар<br />
шомылып» түрінде беріпті. Сондай-ақ, соңғы «Сулай алмас жазғы тҿл» жолын<br />
аудармашы «Жия алмас онда тҿл» деп аударады. Ақын «сулай алмас жазғы<br />
тҿл» деу арқылы ашыған судың жазғы тҿлдің де мейірін қандыра алмас<br />
пайдасыз болып қалғандығын, яғни берекесіз елдің де осындай кейіпте<br />
екендігін айтқысы келсе керек.<br />
Ұйғыр тіліне Учкуннің аудармасы:<br />
Бҽрикити кҽткҽн ҽл-<br />
Суйи сесиқ патқақ кҿл.<br />
Қушлар ҽгип қақилдап,<br />
Су ичҽлмҽс язғи тҿл [62, 60б.].<br />
80
Change language