kozhakanova-dissertacia.pdf
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Қазақ тіліндегі сҿзбе-сҿз кері аудармасы:<br />
Қайғы келсе, қарсы тұр құлай салма,<br />
Бақыт тапсаң, шектен шығып, асып-таспа.<br />
Жүрегіңнің түбіне терең бойлап,<br />
Бойыңдағы қасиетіңді елемей қалма.<br />
Абайдың үлгі-ҿсиет түрінде жазылған 11 буынды қара ҿлеңін аударуда З.<br />
Исмаил ҿлең ҿлшемдерінің талабын мұқият ескерген сияқты. Яғни, ...olma, ...<br />
olma, ... bak, ...atma деген соңғы сҿздердің ҿзара ұйқасып, ааба үлгісі түрік<br />
тіліндегі аудармада да сақталған. Аудармашы ақынның жалпы айтар ойын<br />
түсінген, ең бастысы «жүрегіңнің түбіне терең бойлау» керектігін ҿзге тілде<br />
сҿйлете алған. Жалпы аударма түпнұсқамен сҿзбе-сҿз сҽйкес келуі міндетті<br />
емес, бұл туралы аударма ҿнерінің шебері М.Т. Цицерон ҿзінің аударма туралы<br />
ойларында түпнұсқаны сҿзбе-сҿз емес, сҿздердің мағыналарын, бейнелілігін,<br />
кҿркемдік-эстетикалық қуатын сақтап аударудың қажеттілігін айтқан.<br />
Татар тіліне Ҽ. Исхактың аудармасы:<br />
Кайгы килсҽ, гел каршы тор, башың имҽ,<br />
Шатлык килсҽ, аңа артык күңел бирмҽ.<br />
Йҿрҽгеңнең эченҽ кер, тҿбен күзҽт,<br />
Табарсың чын асыл ташны тикшул жирдҽ [8, 151б.].<br />
Қазақ тіліндегі сҿзбе-сҿз кері аудармасы:<br />
Қайғы келсе, кел қарсы тұр, басың име,<br />
Шаттық келсе, оған артық кҿңіл берме.<br />
Жүрегіңнің ішін кҿр, түбін күзет,<br />
Табарсың шын асыл тасты тек сол жерде<br />
Ҽ.Исхактың татар тіліндегі аудармасында мазмұн, ой желісі<br />
сақталғанымен, ҿлеңнің кҿркемдігі тұрғысынан кемшіндеу түсетіні байқалады.<br />
Ал Абай ҿлең құрылысында эвфонияға, яғни, дыбыс ҽуезділігіне, үн үйлесіміне<br />
қатты назар аударған. Оның ҿлеңдерінде бір тармақ бойындағы сҿздердің<br />
біркелкі дыбысталудан басталып отыруы жиі кездеседі. «Қайғы келсе қарсы<br />
тұр, құлай берме, Қызық келсе, қызықпа, оңғаққа ерме», – деген жолдардағы<br />
аллитерация ҿлеңді оқуды жеңілдетеді, сҿздердің бір-бірімен жымдасуына<br />
жҽрдемдеседі, сол арқылы ҿлеңнің ырғақтық кұрылымын түзуге ҽсер етеді.<br />
«Оңғаққа ерме» дегендегі «оңғақ» сҿзінің мағынасы «айнығыш, ҿзгергiш,<br />
тұрақсыз» дегенді білдіреді. Ал татар тіліндегі аудармада бұл «Шаттық келсе,<br />
оған артық кҿңіл берме», – деумен шектелген. Абай: Жүрегіңе сүңгі де, түбін<br />
кҿзде, , – десе Ҽ. Исхак: Жүрегіңнің ішін кҿр, түбін күзет, - дейді. «Кҿздеу»<br />
мен «күзету» екі басқа ұғым. «Демек, «Жүрегіңе сүңгі де, түбін кҿзде, Сонан<br />
тапқан-шын асыл, тастай кҿрме ,– деп сыр айту, сыр ғана емес, зар-<br />
97
Change language