kozhakanova-dissertacia.pdf

В. Шкловскийдың аудармасы: «Жить хитростью, жить слезливыми
просьбами – это не значит жить, это значит существовать, как существует
собака»
Үш аудармашы да «қулық саумақ» деген фразеологиялық бірліктің орыс
тіліндегі баламасын таба алмаған. К.Серикбаева мен В. Шкловский «жить
хитростью» деп жалпы мағынасын берсе, С.Санбаев «плоды хитростьи» деп
мағынасын ұлғайтып, аударған. Мұндағы «плоды» аудармашының ҿз жанынан
қосқан лексемасы. Орыс тілінде «қулық саумақ» фразеологизміне «вилять
хвостом», «обвести вокруг пальца» деген фразеологизмдер балама бола алады.
Орыс тіліндегі «пялить глаза», «мерить глазами», «навострить глаза»
фразеологизмдерінің мағынасы «кҿз сүзуге» жақын. Дегенмен аудармашылар
түпнұсқаға орыс тілінде сҽйкес келетін фразеологизмді қолданбай,
фразеологизмнің мазмұнын беріп аударған. Бұл аудармада да жағдайды
сипаттау деңгейімен берілген.
Р.МакКейннің аудармасы: «To live by lies, deceit and begging is the lot of
good-for-nothing rogues». Р.Маккейннің аудармасы сҿзбе-сҿз К.Серикбаеваның
аудармасымен сҽйкес келеді. Фразеологизмді қазақ тіліне аударғанда
«Қулықпен, ҿтірікпен ҿмір сүру» деген мағына шығады.
Қазақ тілінде ҽзірлік қылуды, қамдануды «қам жеді» деген
фразеологизммен береді. Бесінші сҿзде ақын осы фразеологизмді қолданады:
«Бұл мақалдардан не шықты? Мағлұм болды: қазақ тыныштық үшін, ғылым
үшін, білім үшін, ҽділет үшін қам жемейді екен, бірақ мал үшін қам жейді екен,
ол малды қалайша табуды білмейді екен, бар білгені малдыларды алдап алмақ
яки мақтап алмақ екен, бермесе оныменен жауласпақ екен». Мұндағы негізгі
дискурс – мал. Қазақ үшін мал - байлық. «Қазақ қайғысы – тыныштық, ғылым,
білім, ҽділет емес – мал. Мал табу жолында қазақ ҽділет іздеп, еңбектеніп
басын қатырып жатпайды, жол, ҽрекет те талғамайды. Абай жауласу, ұрлық,
қулық, сұмдық, т.б. қазақ қоғамында бар пікір-ниеттің, ақтамақ болатын
идеологияның тұрпайылығын ҽшкерелейді» [57,81б.]. Аудармашылар автордың
айтпақ ойын түсінген. Десек те біз осы қара сҿздегі «қам жеді» тұрақты
тіркесінің аудармасына назар аударайық.
С.Санбаевтың аудармасы: «О чем говорят эти пословицы? Разве говорится
в них о мире, науке, знаниях и справедливости? Нет. Зато по ним можно
получить представление о том, что казахи не умеют честным путем наживать
богатство, стараются обвести вокруг пальца имущих, если же не получается,
готовы рвать ворот друг другу».
К.Серикбаеваның аудармасы: «О чем они говорят? Не о науке и знаниях,
не о мире и справедливости радеет казах, ему бы разбогатеть, да не знает - как?
Вот и ловчит, хитрит, чтоб хоть лестью выманить богатство у других, не
удастся – будет люто враждовать со всем светом».
В. Шкловскийдың аудармасы: «Много у нас пословиц, но не говорится в
них о науке, о знании, о справедливой и спокойной жизни. Человек любит свой
68