kozhakanova-dissertacia.pdf

скот, как собственные свои потроха. Он хочет получить все обманом. Если ему
не да-дут, хочет ограбить»
С.Санбаев «қам жеу» фразеологизмін «адал жолмен табу» деп аударса,
К.Серикбаева орыс тіліне сҿзбе-сҿз «радеет» деп аударады. В.Шкловский бұл
фразеологиялық бірлікті «получить» деп аударады. Бірақ «получить» сҿзінің
ҽсері солғын. Түпнұсқадағы «қам жеу» фразеологиялық бірліктің астарында тек
алу ғана емес, «ойлау», «уайым жеу» сияқты мағыналар бар. С.Санбаев пен
В.Шкловскийдың аудармаларының мағыналары түпнұсқаға жақын келгенімен,
К.Серикбаеваның сҿзбе-сҿз аудармасы «радеет» дұрыс деп есептейміз.
Р.МакКейннің аудармасы: «Now, what do they tell us? It is not learning and
knowledge, nor peace and justice, that the Kazakh holds dear – his sole concern is
how to get rich. So he will twist and turn to cajole some of their riches from other
people, and if he does not succeed, he will see the whole world as his enemy».
Р.МакКейн фразеологизмге «sole concern» деген баламаны ұсынады. Қазақ
тіліне сҿзбе-сҿз кері аударғанда «жалғыз уайым» деген мағынаны береді.
Р.МакКейннің аудармасы түпнұсқаға балама бола алады, себебі қам жейтін кісі
сол істі бітірмейінше уайымдайды. Адам баласы ұялған кезде жерге кіргендей
болады. Ҽдетте сол ұялған сҽттегі адамның күйін «жерге енді» деген
фразеологизммен сипаттайды. Ақын бесінші қарасҿзінде осы фразеологизмді
қолданады: «Жас бала ұялса, жерге ене жаздаушы еді, бұлар неден болса да
ұялмайды екен».
С.Санбаевтың аудармасы: «Дети, когда им стыдно, готовы провалиться
сквозь землю, а взрослые, оказывается, в такие минуты даже глаз не прячут».
Р.Сейсенбаевтың аудармасы: «Дети, стыдясь, готовы сквозь землю
провалиться, а взрослые не ведают стыда».
В.Шкловскийдың аудармасы: «Когда детям бывает стыдно, они готовы
провалиться сквозь землю, а люди, создавшие эти пословицы, очевидно, ничего
не стыдятся, они отрекутся и от тебя, если ты не будешь на них похож».
Үш аудармашы да «сквозь землю провалиться» деп орыс тілінде сҽйкес
келетін фразеологизмді қолданып, коммуникациялық деңгейді сақтаған.
Р.МакКейннің аудармасы: «When they feel ashamed, children would like the
earth to swallow them up, but adults know no shame at all».
Р.МакКейн фразеологизмді «children would like the earth to swallow them
up» деп аударған. Қазақ тіліне сҿзбе-сҿз кері аударғанда мынадай мағына
шығады: «Балалар жер сияқты оларды жұтып қоятын», аудармашы теңеу
арқылы аударған.
Сегізінші қарасҿзінде ақын: «Байлар, олар ҿздері де бір күн болса да,
дҽулет қонып, дүниенің жарымы басында тұр» – дейді.
С.Санбаевтың аудармасы: «Богачи считают себя владыками по меньшей
мере половины мира. По их мнению, пусть богатство дано им всего на день, но
все в подлунном мире можно успеть купить за него».
69