You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Hrvat. film. ljeto, Zagreb / god 11 (2005), br. 42, str. 3 do 21 Kragi}, B.: Tipologija `enskih zvijezda ameri~kog filma<br />
Audrey Hepburn u filmu Moja draga lady G. Cukora (1964)<br />
vu{e, Kako se udati za milijuna{a, Sedam godina vjernosti,<br />
Neki to vole vru}e), ali manje karikirano od Jayne Mansfield<br />
(zbog ~ega mnogi kriti~ari posljednju smatraju karikaturalnim<br />
pandanom Marilyn Monroe, usp. Haskell, 1987: 255),<br />
s ve}im omjerom naivnosti, senzibilnosti i spontanosti, {to<br />
~ini dosta opravdanom tvrdnje da je ona »zapravo jedinstveni<br />
spoj nimfete, naivke i pin-upa« (Sabali}, 1990: 169), koja<br />
ukazuje i na razlog njezine iznimne popularnosti — specifi~no<br />
kombiniranje i nadvladavanje tipova. 54 Dovo|enje tipa<br />
do krajnjih granica u Jayne Mansfield i Anite Ekberg, kao i<br />
u specifi~nom slu~aju Marilyn Monroe, nije ga dokinulo, ali<br />
ga je otada svelo na funkciju dekorativnih ljepotica, u slijedu<br />
tvrdnje da je »pin up postao i vi{e nego sekundarni tip«<br />
(Peterli}, 2002: 243), a u obliku kojih kontinuirano pre`ivljava,<br />
s najpopularnijim predstavnicama 1960-ih Ursulom<br />
Andress (prvom od tzv. Bondovih djevojaka, dekorativnih<br />
ljepotica, u filmovima iz serije o Jamesu Bondu, koje i vanj-<br />
{tinom, ali i svojstvom mu{kar~evih pratiteljica, vra}aju tip<br />
na njegova ishodi{ta) i Raquel Welch, potom od 1980-ih<br />
glumicama koje na film dolaze iz modne industrije (Farah<br />
Fawcett, Brigitte Nielsen), s ve}om popularno{}u na televiziji,<br />
~ije zvijezde katkad prelaze na film (Pamela Anderson),<br />
a obilje`ja tipa, kao daleki refleks spoja pin-upa i fatalne<br />
`ene iz film noira 1940-ih, specifi~no obnavljaju zvijezde tzv.<br />
neo noira, odnosno erotskih trilera potkraj 1980-ih i 1990ih,<br />
primjerice Sharon Stone (Sirove strasti) iako se one u cje-<br />
16<br />
lini uklapaju u razvojnu liniju mondenke, ali s izravnijom crtom<br />
seksualnosti. 55<br />
Nimfeta<br />
U Patalasovoj tipologiji nimfeta (izvorno Die Nymphe —<br />
nimfa) ozna~ava tip vrlo mlade djevojke, duhovno nezrele,<br />
~ije pona{anje odre|uju emocije {to se o~ituju kao hirovitost,<br />
neo~ekivane ili ishitrene izjave i postupci, (nesvjestan)<br />
prkos prema dru{tvenim normama, a u pojedinih predstavnica<br />
tako|er i seksualni porivi u smislu predavanja trenuta~nom<br />
osje}aju. Zvijezde toga tipa najmla|e su u povijesti sustava<br />
zvijezda pa sukladno tome o~ituju i nedostatak `ivotnog<br />
iskustva, pomanjkanje svijesti o cjelovitosti me|uljudskih<br />
odnosa, stoga prostodu{nost i naivnost (~ime tip uspostavlja<br />
paralele s tipom djevice), lakomislenost i povr{nost<br />
(pa se u cjelini mo`e tuma~iti i kao izdanak flappera). Javlja<br />
se 1950-ih kao odraz emancipacije mla|ih nara{taja, ali i<br />
’generacijskog jaza’ (pa je u tom smislu pandan mu{kom tipu<br />
buntovnika bez razloga 56 ), u razdoblju ru{enja zabrana na<br />
podru~ju seksualnosti (McKinseyjev izvje{taj), pa i kao protute`a<br />
idolu pin-upa koji zahva}a proces ironizacije, ali i racionalnijem<br />
(i odraslom) tipu emancipirane `ene. @anrovski<br />
je vezana za melodramu (gdje pati zbog nerealizirane ljubavi<br />
ili upropa{tava starijega partnera, u kojeg se zaljubljuje<br />
upravo zbog spomenuta neiskustva), ali i komediju, kao tipi~na<br />
tinejd`erica slobodna pona{anja (u tim ulogama najizrazitije<br />
se nastavlja na flapper), odnosno u specifi~noj `anrovskoj<br />
ina~ici koja se popularizira potkraj 1950-ih i po~etkom<br />
1960-ih — tinejd`erskih filmova. Tip je ponajvi{e popularizirala<br />
(i njegova je najve}a zvijezda) Brigitte Bardot,<br />
koju Patalas ocjenjuje kao »potpuno utjelovljenje nimfe«<br />
koja se »nudila jer se njoj to svi|alo, ~ime se potvr|ivala, za<br />
razliku od pin-upa, kao subjekt« dodaju}i da je ona »manifestirala<br />
volju za slobodnim izborom dotad dostupnu samo<br />
mu{karcima, odnosno takvu koju su dijelili tek fatalna `ena<br />
i vamp, ali samo u stiliziranim okvirima« (Patalas, 1963:<br />
253) te analiziraju}i njezinu ulogu u filmu I Bog stvori `enu<br />
(1956) zaklju~uje da je Vadim prikazuje kao »u potpounosti<br />
instinktivnu, dijete prirode, neobilje`enu iskustvom, bez sje-<br />
}anja i pro{losti« (Patalas, 1963: 255), {to je sukladno ocjeni<br />
Simone De Beauvoir kako Brigitte Bardot »predstavlja<br />
potpunu nevinost«. Iako je u Brigitte Bardot tip dosegnuo<br />
status mita (pa se ona u tom smislu mo`e odrediti kao superstar,<br />
odnosno od glumica nakon Drugoga svjetskog rata s<br />
njom se mogu uspore|ivati tek Marilyn Monroe i dijelom<br />
Elizabeth Taylor), nju }emo u daljem razmatranju tipa zanemariti<br />
jer ona pripada francuskoj, a ne ameri~koj kinematografiji.<br />
U SAD se pak tip razvija u dvjema okvirnim linijama.<br />
Prvu tvore Leslie Caron, Audrey Hepburn i Shirley MacLaine,<br />
koje su li{ene eksplicitnijeg odnosa prema seksualnosti i<br />
s ve}im stupnjem androginosti. Tako za Caron Patalas napominje<br />
da je »uvijek bila djetinje nevina, ali i {armantna, pa i<br />
ne bez seksipila« (Patalas, 1963: 249), a te osobine iskazane<br />
u filmovima Amerikanac u Parizu i Lili, u Gigi nadopunjuje<br />
i mijenom prema izra`enijoj samosvijesti, Audrey Hepburn<br />
najzaokru`enije iskazuje osobine te linije, pa »u svim filmovima<br />
otkriva dah europske kulture« (Patalas, ibid.), odnosno<br />
uklapa se u kategoriju ’aristokratskih’ tipova (poput Katharine<br />
Hepburn i Grace Kelly), stalno iskazuje kombinaciju<br />
spontane {armantnosti i visoke naobra`enosti (Praznik u<br />
H R V A T S K I F I L M S K I L J E T O P I S 42/2005.
Change language