Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
B<br />
IME RU@E<br />
Der Name der Rose<br />
Francuska, Italija, Njema~ka, 1986 (2005) — pr.<br />
Cristaldifilm, France 3 Cinéma, Les Films Ariane,<br />
Neue Constantin Film, Rai Uno Radiotelevisione Italiana,<br />
Zweites Deutsches Fernsehen (ZDF), Bernd<br />
Eichinger; izv.pr. Jake Eberts, Thomas Schühly, Herman<br />
Weigel — sc. Andrew Birkin, Gérard Brach,<br />
Howard Franklin, Alain Godard prema romanu<br />
Umberta Eca; r. JEAN-JACQUES ANNAUD; d.f. Tonino<br />
Delli Colli; mt. Jane Seitz — gl. James Horner;<br />
sgf. Dante Ferretti; kgf. Gabriella Pescucci —<br />
ul. Sean Connery, Christian Slater, F. Murray Abraham,<br />
Helmut Qualtinger, Michael Lonsdale, Feodor<br />
Chaliapin Jr., William Hickey, Valentina Vargas —<br />
130 min — distr. Issa<br />
Zimi 1327. ugledni engleski franjevac William<br />
od Baskervillea u dru{tvu u~enika,<br />
mladog Adsona od Melka, sti`e u benediktinsku<br />
opatiju na sjeveru Italije. Tu bi se<br />
uskoro trebala odr`ati rasprava o budu}nosti<br />
Katoli~ke crkve, podijeljene u nekoliko<br />
razli~itih, me|usobno suprotstavljenih<br />
struja. No prije nego {to stigne ve}ina<br />
uzvanika, zbiva se nekoliko zagonetnih<br />
umorstava koja zaintrigiraju Williama. Uz<br />
pomo} vjernog Adsona on }e ih poku{ati<br />
rije{iti neobi~nim metodama dedukcije<br />
koje su dobrano ispred svog vremena,<br />
~ime }e neizbje`no izazvati bijes Inkvizicije,<br />
koja u zlo~inima vidi djelo sama sotone.<br />
Prvi roman glasovitoga semioti~ara,<br />
esejista, pisca i kriti~ara Umberta Eca,<br />
objavljen 1980. godine, zasigurno je jedan<br />
od najboljih romanesknih prvijenaca<br />
u povijesti svjetske knji`evnosti.<br />
Isprva ocjenjivano »rizi~nim izletom u<br />
knji`evnost« vrlo anga`irana i medijski<br />
iznimno prisutnog europskog intelektualca,<br />
Ime ru`e ubrzo se prometnulo u<br />
kultnu knjigu dvadesetoga (ali ~ini se i<br />
dvadeset i prvoga) stolje}a, kadru, prema<br />
rije~ima cijenjenoga knji`evnika<br />
Anthonyja Burgessa, s lako}om dokazati<br />
da se vrijednost, osobnost i popu-<br />
94<br />
Hrvat. film. ljeto, Zagreb / god 11 (2005), br. 42, str. 85 do 99 Videoizbor<br />
larnost nekoga knji`evnog djela ne moraju<br />
nu`no isklju~ivati.<br />
Roman filozofsko-kriminalisti~ke osnove<br />
pisan superiornim stilom djelo je vi-<br />
{estruke semanti~ke slojevitosti. Izolirana<br />
benediktinska opatija na sjeveru<br />
Italije funkcionira kao svijet u malom,<br />
univerzum naizgled jasno podijeljenih<br />
stale`a i du`nosti, koji se postupno, nizanjem<br />
ubojstava i razotkrivanjem njihove<br />
pozadine, pretvara u kaos (simboliziran<br />
labirintom knji`nice), koji uzrokuje,<br />
ali, paradoksalno, i mo`e razrije-<br />
{iti jedino znanje. Knjiga ubija doslovno<br />
i metafori~ki, ali je i jedini put do<br />
spoznaje istine, shva}anja svijeta i smisla<br />
~ovjekova postojanja. Znanjem se<br />
istodobno gradi i razara, smijeh naru-<br />
{ava svaki, ne samo crkveni autoritet,<br />
ali i ~ovjeka pribli`ava Bogu. Konzervativno<br />
shva}anje svijeta, oli~eno u slijepom<br />
ocu Jorgeu i nemilosrdnom inkvizitoru<br />
Bernardu Guiju, `eli pod svaku<br />
cijenu, pa i po najvi{u cijenu ljudskoga<br />
`ivota, zadr`ati postoje}e stanje,<br />
{to poku{ava posti}i onemogu}ivanjem<br />
smijeha i kontroliranjem sile znanja<br />
koje je zarobilo. U kona~nici, me|utim,<br />
Jorgeova i Guijeva smrt navje{}uju<br />
i kraj mra~noga srednjeg vijeka. Dok<br />
Jorgea simboli~ki ubija istina, odnosno<br />
plamen goru}ih knjiga koje je tako pohlepno<br />
i ljubomorno ~uvao, Bernardo<br />
Gui gine od ruku prljavih prosjaka koji<br />
Inkviziciji (crkvi) otkazuju poslu{nost.<br />
H R V A T S K I F I L M S K I L J E T O P I S 42/2005.<br />
Na`alost, zna~enjsko bogatstvo Eccova<br />
djela redatelj Jean-Jacques Annaud<br />
(dobitnik Oscara za film Crno-bijelo u<br />
boji) tek povr{no nazna~uje, usredoto-<br />
~iv{i se ponajprije na kriminalisti~ki zaplet.<br />
To je bilo i razlogom zbog ~ega je<br />
Eco, nezadovoljan ekranizacijom, izjavio<br />
da Annaudovo ostvarenje nema nikakvih<br />
dodirnih to~aka s njegovom<br />
knjigom. Protagonisti filma William od<br />
Baskervillea i Adson od Melka svojevrsna<br />
su srednjovjekovna ina~ica Doyleova<br />
detektiva Sherlocka Holmesa i njegova<br />
pomaga~a Watsona, nekonvencionalni<br />
sve}enici koji bi zbog pretpostavljanja<br />
znanosti vjerskim dogmama<br />
zasigurno vrlo brzo zavr{ili na loma~i.<br />
Ipak, unato~ zanemarivanju filozofske<br />
razine Ecova romana i povremenom<br />
gubljenju ritma, rije~ je o vi{e no solidnu<br />
filmu ~ije su najve}e vrline nenametljiva<br />
Annaudova re`ija te impresivno<br />
scenografski i ikonografski do~arano<br />
srednjovjekovno ozra~je. Izborom<br />
svjetla, zagasitih tonova boja, kao i izdu`enih<br />
i deformiranih fizionomija, redatelj<br />
sugestivno gradi iznimno tjeskobnu<br />
atmosferu uistinu mra~na srednjeg<br />
vijeka.<br />
U doba dok neki crkveni krugovi kod<br />
nas zagovaraju loma~e za sotonizirane<br />
Zlikavce i nepodobnu satiru, Ecov roman<br />
i Annaudov film ponovno dobivaju<br />
na aktualnosti.<br />
Josip Grozdani}
Change language