Aufarbeitung der Heimerziehung in der DDR - Fonds Heimerziehung
Aufarbeitung der Heimerziehung in der DDR - Fonds Heimerziehung
Aufarbeitung der Heimerziehung in der DDR - Fonds Heimerziehung
Sie wollen auch ein ePaper? Erhöhen Sie die Reichweite Ihrer Titel.
YUMPU macht aus Druck-PDFs automatisch weboptimierte ePaper, die Google liebt.
Erziehungsvorstellungen <strong>in</strong> <strong>der</strong> <strong>Heimerziehung</strong> <strong>der</strong> <strong>DDR</strong><br />
4.5.3 Arrest . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 233<br />
4.5.4 Explosionsmethode . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 234<br />
4.5.5 Zum Begriff Schwererziehbarkeit. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235<br />
4.6 Das M<strong>in</strong>isterium für Staatssicherheit und die <strong>Heimerziehung</strong> . . . . . . . . . . . . . . . 236<br />
4.6.1 Ruhe und Verh<strong>in</strong><strong>der</strong>ung <strong>der</strong> Informationsverbreitung . . . . . . . . . . . . . . . . . . 237<br />
4.6.2 Inoffizielle Mitarbeiter <strong>in</strong> Heimen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 237<br />
4.6.3 Flucht aus dem Heim und aus <strong>der</strong> <strong>DDR</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 238<br />
4.6.4 E<strong>in</strong>e IM-Karriere . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 240<br />
4.6.5 Konflikte zwischen Erziehern und Leitung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 240<br />
4.6.6 Beispiele von Berichten, die zum M<strong>in</strong>isterium für Staatssicherheit gelangten . . . . .241<br />
4.7 Lebensbed<strong>in</strong>gungen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .242<br />
4.7.1 Allgeme<strong>in</strong>e Lebensbed<strong>in</strong>gungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .242<br />
4.7.2 E<strong>in</strong>zelne Problemfel<strong>der</strong>. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 248<br />
4.7.2.1 Psychopharmaka <strong>in</strong> den Heimen <strong>der</strong> <strong>DDR</strong>-Jugendhilfe . . . . . . . . . . . . . . . . . 248<br />
4.7.2.2 Schwangere M<strong>in</strong><strong>der</strong>jährige . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 251<br />
4.7.2.3 Sexuelle Übergriffe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 252<br />
4.7.2.4 Suizide . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 253<br />
4.7.2.5 Misshandlungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 254<br />
Anhang II 278<br />
1. Die Gesamtzahl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278<br />
2. Spezialheime . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 280<br />
3. Durchgangsheime. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 282<br />
4. Son<strong>der</strong>heime. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 282<br />
Anhang III 283<br />
Kopie aus dem Bundesarchiv: Komitee <strong>der</strong> ABI: Kontrolle <strong>der</strong> Lebensbed<strong>in</strong>gungen <strong>in</strong> den<br />
Normal- und Spezialk<strong>in</strong><strong>der</strong>heimen sowie Jugendwerkhöfen vom 8. Mai 1974<br />
In: BArch DR 2/12328 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 283<br />
Literaturverzeichnis 294<br />
5. Fazit und Zusammenfassung 255<br />
5.1 Phasen <strong>der</strong> Heimgeschichte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 256<br />
5.1.1 Ende des Krieges bis zur Heimreform (1945–1951) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 256<br />
5.1.2 Von <strong>der</strong> 1. Heimreform bis zur Schulreform (1951–1959) . . . . . . . . . . . . . . . . 256<br />
5.1.3 Von <strong>der</strong> Schulreform bis zur 2. Heimreform (1959–1965) . . . . . . . . . . . . . . . . 256<br />
5.1.4 Das System <strong>der</strong> Spezialheime seit <strong>der</strong> 2. Heimreform (1965–1989) . . . . . . . . . . . 257<br />
5.2 Heimtypen und <strong>DDR</strong>-Unrecht. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 258<br />
5.2.1 Normalheime . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 258<br />
5.2.2 Spezialheime. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 259<br />
5.2.3 Umerziehung und <strong>der</strong> „Neue Mensch“ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 260<br />
Anhang I: Geschichte, Etappen und Perioden <strong>der</strong><br />
Jugendhilfe/<strong>Heimerziehung</strong> <strong>in</strong> <strong>der</strong> <strong>DDR</strong> 263<br />
1. Historische Anknüpfung und Abgrenzung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263<br />
2. Vor <strong>der</strong> Verordnung zur <strong>Heimerziehung</strong> (1945–1950). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 265<br />
3. Von <strong>der</strong> Heimverordnung bis zur Schulreform (1951–1959) . . . . . . . . . . . . . . . . . 266<br />
4. Von <strong>der</strong> Schulreform zum System <strong>der</strong> Spezialheime (1958–1964). . . . . . . . . . . . . . 269<br />
5. Das System <strong>der</strong> Spezialheime und die Verfolgung <strong>der</strong> Jugendkulturen (1965–1970). . . 270<br />
6. Konsolidierung (1971–1981) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 273<br />
7. Nie<strong>der</strong>gang (1980–1987). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 275<br />
8. Letzte Umstrukturierung (1987–1989) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 277<br />
128 129