23. Ulusal Biyokimya Kongresi Özel Sayısı - Türk Biyokimya Dergisi

XXIII. ULUSAL B‹YOK‹MYA KONGRES‹
29 Kasım - 2 Aralık 2011
Hilton Hotel - Adana
23. Ulusal Biyokimya Kongresi, Adana [23 rd National Biochemistry Congress, Adana / TURKEY]
İÇİNDEKİLER
HÜCRE ÖLÜMÜNÜN TIP VE BİYOLOJİK BİLİMLERDEKİ ÖNEMİ
VE İLGİLİ SERUM BELİRTEÇLERİ
Engin ULUKAYA
Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi, Tıbbi Biyokimya A.D. 16059, Bursa
IMPORTANCE OF CELL DEATH IN MEDICAL AND BIOLOGICAL
SCIENCE AND RELEVANT SERUM BIOMARKERS
Engin ULUKAYA
Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi, Tıbbi Biyokimya A.D. 16059, Bursa
CONTENTS
DAVETLİ KONUŞMACI ÖZETLERİ
Hücre ölümü hem tıp hem de biyolojik bilimlerde uzun yıllardır ihmal edilen bir
konu olmasına rağmen önemi giderek artmaktadır. Çeşitli formlardaki (nekrozis,
apoptozis, otofaji?) hücre ölümünün çeşitli hastalıklarla veya biyolojik süreçlerle
olan ilişkisi gittikçe daha da önem kazanmaktadır. Örneğin bir kanser ilacının
hangi tür ölüme yol açtığını bilmek tedavinin etkinliğinin izlenebilmesi için
yeni biobelirteçlerin keşfine olanak verebilir. Bu nedenle, hücre ölümü ve ilgili
biobelirteçleri özellikle temel veya klinik kanser araştırmalarında bazı olanaklar
sağlamaktadır. Bilindiği gibi, kemoterapötik ajanların kanser hücrelerini klasik
olarak apoptozisle öldürdüğü (nekrozis ve/veya otofaji de olası olmasına rağmen)
bilinmektedir. Son yıllarda, apoptozise özgü bir serum belirtecinin kanser
hastalarının prognozunun belirlenmesinde yardımcı olabileceği belirtilmiştir. Bu
belirteç, M30 antijen olarak da isimlendirilen kaspazla kırılmış sitokeratin 18’dir.
M30 antijen apoptotik hücrelerden salınarak seruma karışabilir ve ELISA ile
düzeyleri kolayca ölçülebilir. Böylece, M30 antijenin kanser hastalarında prediktif
açıdan önemli bir belirteç olmaya başladığı görülmektedir. Bazal M30 antijen
değerlerinin akciğer kanseri hastalarında sürviyi tahmin etmede kullanılabilecek
bir belirteç olabileceği (Ulukaya, 2007) ve metastatik meme kanseri hastalarında
ise serum düzeylerinin artabileceği (Ulukaya, 2011) rapor edilmiştir. Fakat, buna
rağmen gerek serum gerekse de dokulardaki apoptozis düzeyi hasta prognozunu
doğru olarak tahmin etmede çelişkili sonuçlar vermektedir. Biyolojik bilimler
açısından hücre ölümünün en önemli rolünün in vitro ve in vivo ilaç geliştirme
çalışmalarında olduğu görülmektedir. Bir sitotoksik/kemoterapötik ilacın
indüklediği hücre ölüm modunu bilmek önemlidir. Veya herhangi bir ilacın olası
sitotoksik (hatta teratojenik) etkisini bilmek önemlidir. Veya bir biyolojik/tıbbi
sürecin apoptozisle hücre ölümüne yol açtığı biliniyor (kalp krizi, felç vs.) ve
bu sürecin durdurulması tedavi başarısı açısından gerekiyor ise anti-apoptotik
ajanların kullanımı araştırılabilir. Sonuç olarak, bu konuşmada hücre ölümünün
yer aldığı tıp ve biyolojik bilimler açısından önemli süreçlere kısaca değinilirken,
özellikle kanser araştırmalarında ve kliniğinde ilgili serum biobelirteçlerinden ne
şekilde yararlanabileceğimizden bahsedilecektir.
Cell death has been ignored for a long time but its importance is gaining
importance. The forms of cell death (apoptosis, necrosis, autophagy?) are in
relation of various biological and medical processes. For example, knowing the
cell death mode resulted from an anti-cancer drug may be important in terms of
the discovery of new biomarkers to monitor the treatment efficiency. Therefore,
cell death and relevant biomarkers provide some valuable information in basic and
clinical cancer research. As known, the chemotherapeutics kill cells by inducing
apoptosis (beside the possibility of necrosis and autophagy?). In recent years, it
is reported that a serum biomarker of apoptosis is helpful to predict the prognosis
of cancer patients. This biomarker is called M30 antigen, also called caspasecleaved
cytokeratin 18. M30 antigen is released from the apoptotic cells and enter
the bloodstream, which allows its detection by ELISA. Thereby, M30 antigen
may be regarded as a kind of predictive marker in cancer patients. It was reported
that basal M30 antigen levels are regarded as a tool to predict the survival of
lung cancer patients (Ulukaya, 2007) and that its level is increased in metastatic
breast cancer patients (Ulukaya, 2011). However, both serum and tissue level of
it yielded contradictive results in the literature. Regarding biological science, the
most important role of cell death is observed in the drug discovery studies in vitro
and in vivo. It is obviously important to know that “what is the cell death mode
resulted form a cytotoxic/chemotherapeutic drug” or that “if an agent is cytotoxic
(even teratogenic)”. In addition, if already known that a biological process (heart
attack, stroke) results in apoptosis and therefore stopping apoptosis is desired to
heal the process, then an anti-apoptotic agent may be considered to apply. Taken
together, in this talk, the important biological and medical processes in relation
with cell death will be given and then relevant serum biomarkers will be discussed
in terms of their possible place in especially cancer research.
ABSTRACTS OF INVITED LECTURES
Turk J Biochem, 2011; 36 (S2)
http://www.TurkJBiochem.com