Dejan Sulejmanov - Recnik na odomakeni stranski poimi i izrazi (p. 420)

A B C ^ D D` E F G H I J K L M N O P R S [ T U V W X Y Z @
quod principi placuit, legis habet vigorem (Ulpian) lat. toa {to princepsot
go saka ima sila na zakon.
quod raro fit, non observant legislatore (Celsus) lat. na ona {to retko se
slu~uva zakonodavecot ne mu obrnuva vnimanie.
quod senmper aequum ac bonum est, ius dicitur (Paulus) lat. pravo se narekuva
ona {to sekoga{ e pravi~no i dobro.
quod tibi fieri non vis, alteri ne feceris lat. toa {to ne go posakuva{ za
sebe ne mu go pravina drug,
quod tibi non nocet, et alteri prodest, facile concedendum est lat. lesno se
dozvoluva toa {to tebe ne ti {kodi, a na drug mu koristi.
quod tibi non optas, alii ne feceris ulii toa {to ne saka{ tebe da ti se slu-
~i, nemoj da mu go stori{ nikomu.
quod tibi vis fieri, alii praestare memento toa {to tebe saka{ da ne ti se
slu~i, napravi mu go na drug.
R
rabat it. odbitok od proda`nata cena, popust.
rabin hebr. evrejski sve{tenik.
racionalen lat. razumen, potkrepen so iskustvo.
racionalisti~ka filozfija Rene Dekart (1596-1650), Batruh de Sopinoza
(1632-1677), Gotfrid Viljem Lajbnic (1646-1716).
racionalizcija psih. odbranben mehanizam so ~ija pomo{ liceto za da go
opravda svoeto povedenie, namesto vistinskite pri~ini (koi inaku
op{testvoto bi gi osudilo) iznesuva inskonstruirani, la`ni pri~ini.
Postojat dva vida racionalizacija: "kiselo e grozjeto" ili "podobro
{to taka se slu~i" (koga ne mo`e da ja dostigne celta kon koja se stremi,
poedinecot go razre{uva konfliktot na toj na~in {to go smaluva
zna~eweto na taa cel, uveruvajki gi sebesi i drugite deka ne se raboti
za tolku vredna cel da se vlo`uva golem napor za nejzinoto postignuvawe)
i "sladok e limunot" ili "toa ba{ dobro mi dojde" (poedinecot
prezel ostvaruvawe na golema i va`na cel, no so ogled na postignatiot
siten i bezna~aen rezultat istiot se preuveli~uva i se prika`uva
kako zna~aen uspeh). Vtoriot mehanizam ~esto mo`e da se sretne
kaj sportistite koi izjavuvaat: "Va`no e da se u~estvuva, a ne da se pobedi."
racionalno lat. razumno.
radamant mit. sudija vo podzemniot svet.
radikal lat. 1. hem. grupa na atomi koja nepromeneta preo|a od edno
hemisko soedinuvawe vo drugo, no koja ne mo`e samostojno da postoi, 2.
toj koj se stremi kon korenita promena na sostojbite.
radikalen lat. korenit, temelen, zasnovan, tok koj {to e za koreniti
promeni, prenos. re{itelen, odlu~en.
325