Download PDF: Beeldschermkinderen - Kijkwijzer

72 Beeldschermkinderen
wat betreft geslacht en leeftijd op hen lijken. 16 Dit is waarschijnlijk ook
de reden dat kinderen eerder geneigd zijn agressief gedrag in de media
te imiteren van een gewelddadig kind of gewelddadige tiener dan van
een volwassene. 17
• Beloond versus gestraft geweld
Het experiment van Bandura toonde aan dat kijkers eerder agressief
gedrag van een model leren als dat gedrag wordt beloond dan als het
wordt bestraft. Zoals eerder naar voren kwam, zijn rolmodellen van
kinderen vaak personen (in het dagelijkse leven of in de media) die
het kind bewondert. In mediaproducties behoren de rolmodellen van
kinderen vaak tot de goede partij. Rolmodellen zijn helden die slim,
machtig en aantrekkelijk zijn, en die zelden op hun vingers getikt of
gehinderd worden bij hun gewelddadige acties. Uit een inhoudsanalyse
van televisieprogramma’s van Wilson en collega’s (1998) blijkt
inderdaad dat juist de geweldacties van de goede partij in de meerderheid
van de programma’s (68%) niet wordt bestraft. Diverse onderzoeken
suggereren dat dit soort beloond geweld door de goede partij
een agressieverhogend effect heeft. 18
• Gerechtvaardigd versus ongerechtvaardigd geweld
Stel dat in een film een vader erachter komt dat iemand zijn dochter
heeft aangerand en vermoord. De vader gaat daarna op pad, vindt de
aanrander en begint hem langzaam dood te martelen. Deze vader gebruikt
extreem geweld als wraak voor iemand van wie hij houdt. Dat
komt rechtvaardig op de meeste kijkers over. Sommige kijkers juichen
zelfs uitbundig wanneer een filmfiguur de aanrander van zijn dochter
vermoordt: ‘Pak ’m, hij heeft het verdiend.’ Andersom wordt het
geweld waarbij een filmfiguur een bediende van een benzinepomp
vermoordt omdat hij niet snel genoeg zijn wisselgeld teruggeeft, als
onrechtvaardig gezien. Zulk geweld zal niet snel de sympathie van de
kijker krijgen.
De meta-analyse van Paik en Comstock (1994) wijst uit dat de kans
op agressie groter is wanneer kinderen vinden dat het gedrag van de
hoofdpersoon gerechtvaardigd is. Een goed voorbeeld van een studie
waarin het effect van rechtvaardig gebracht mediageweld wordt
aangetoond, is de studie van Berkowitz en Powers (1979). In dit onderzoek
kreeg een groep mannelijke studenten een geweldfilm te zien