Download PDF: Beeldschermkinderen - Kijkwijzer

Mediageweld en agressie
waarin een aantal motorrijders een man aanvallen. Een deel van de
studenten werd van tevoren verteld dat de motorrijders de man aanvielen
omdat hij twee van hun kornuiten ernstig en onterecht had
verwond (gerechtvaardigd geweld). Een ander deel van de studenten
kreeg te horen dat de groep motorrijders tot een gang behoorden die
voor de lol een onschuldige man aan het pesten waren (ongerechtvaardigd
geweld). De studenten die dachten dat het geweld van de
motorrijders gerechtvaardigd was, gedroegen zich na afloop agressiever
dan de studenten die dachten dat de motorrijders onrechtvaardig
handelden.
Kinderen vinden gerechtvaardigd geweld ook veel minder fout dan
ongerechtvaardigd geweld. Dit heb ik samen met mijn collega Marina
Krcmar onderzocht door kinderen twee versies van een verhaal voor te
leggen, waarin precies hetzelfde soort fysiek geweld werd uitgeoefend.
In beide versies werd iemand zo hard in elkaar geslagen dat hij naar
het ziekenhuis moest. In de ene versie werd het geweld echter uitgeoefend
met een gerechtvaardigd doel: de dader moest zijn bedreigde oma
verdedigen. In de andere versie gebruikte de dader ongerechtvaardigd
geweld: hij sloeg iemand in elkaar die tijdens het parkeren per ongeluk
met zijn auto tegen de zijne had aangereden. Zoals verwacht, vonden
bijna alle kinderen (98%) het ongerechtvaardigde geweld fout. Het
rechtvaardige geweld, waarin de oma werd beschermd, werd echter
maar door een minderheid van de kinderen (30%) fout gevonden. Dit
geweld werd door 43% van de kinderen zelfs goedgekeurd. 19
• Geweld zonder pijnlijke gevolgen
In veel programma’s wordt geweld gebruikt zonder de gevolgen ervan
(zoals pijn, verwondingen) te tonen. Dit soort geweld komt vooral voor
in kinderprogramma’s. De Amerikaanse onderzoeker Gerbner (1992)
noemt het soort mediageweld waarin de pijnlijke of tragische gevolgen
voor de slachtoffers worden weggelaten gelukkig geweld. Kinderen
kunnen volgens hem door gelukkig mediageweld een verkeerd beeld
krijgen over de gevolgen van geweldacties. Ze doen de acties na, maar
hebben geen idee dat ze er andere kinderen pijn mee kunnen doen.
Het tonen van de negatieve gevolgen van de daden van superhelden
blijkt juist een agressieremmend effect te hebben. Wotring en
Greenberg (1973) vonden dat een groep jongens die naar een geweldfilm
keek waarin de verwondingen expliciet werden getoond, na af-
73