bübi̇yna ömürzakovna oruzbayeva'nin akademi̇k hayati ve ...

9) Rusçadaki –çik, -itsik, -ovşik, l’ş’ik meslek belirten isim kelimeleri
Kırgızca’ya –çı, -keç, ekleriyle çevrilir. M: barabaiş’ik/ barabançı,
gruzçil/cük taşuuçu, zimovş’ik/kıştooçu, çasovş’ik/ saatçı vs.
10) Rusçada -tel’, itel’ ekleri fiillere getirilerek belli bir işi
gerçekleiştirten belli bir meslek erbabını belirten isim kelimeleri yapılır.
Bunlar Kırgızca’ya: 1) –çı, -çıl, -man, -keç, -gıç ekleriyle çevrilir. Mesela:
vospitatel’/ tarbiyaçı, grabitel’/taloonçu, vdohnovitel’/ şıktandırgıç vs. 2) Bu
ekler getirilerek bazı aletlerin isimleri yapılır. Kırgızca’ya –gıç ekiyle
çevirilir. Mesela: dvigatel’/ kıymıldatkıç(motor), predohranitel’/ saktagıç,
izmeritel’/ölçögüç, gluşitel’/basañdatkıç.
11) Rusçada –un eki nesnenin çeşitli sıfatını belirten kelimeler yapar.
Bunlar Kırgızca’ya çeşitli morfolojik düzenle çevrilir. Mesela:
govorun/babırak, hvastun/maktançaak, şalun/tentek, vorun/cemekor.
12) Rusçadaki –ok eki yardımıyla fiillerden yapılarak hareket
isimlerini belirten kelimeler Kırgızca’ya –gıç, -çı, ekleriyle çevrilir. Mesela:
strelok/atkıç, igrok/ oyunçu, znatok/bilgiç, bilerman vs.
13) Rusçadaki -l’ eki hareketi yapanı belirtir ve Kırgızca’ya
çevrilirken –çı eki olarak çevrilmelidir. Mesela: koval’/takaçı,
strigal’/kırkmaçı vb.
14) Rusçada ar’ eki getirilerek meslek adı belirten kelimeler yapılır.
Kırgızca’ya çevrilirken: A) –çı, -man, -gıç ekleri getirilerek çevrilir. Mesela:
vratar’/darbazaçı, glovar’/başçı, pahar’/ekinçi vs. B) tokar’, kabzar’
kelimeleri çevrilmeden aynen kullanılır.
15) Rusçada –in, -anin (-yanin), -çanin ekleri insanların yurtları,
milletlerini belirten kelimeler oluşturur. A) –dık ekinin yardımıyla çevrilir.
Gorajanin/şardık, Egipityanin/ Egipittik, yujanin/tüştüktük. B) Bazı
keliemeler eksiz olarak Kırgızca’ya çevrilir. Tatarin/tatar, mordvin/mordva.
C) Değiştirilmeden olduğu gibi kullanılan kelimeler. Gruzin/Gruzin,
osetin/osetin. Ç) Ek alamdan başka kelimelerle çevrilenler de vardır.
Hozain/ee,
16) Rusçadaki –iç eki getirilerek yapılan bulunulan yeri bildirir.
Kırgızca’ya –lık eki ile çevrilir. Mesela: Moskviç/ Moskvalık vb.