bübi̇yna ömürzakovna oruzbayeva'nin akademi̇k hayati ve ...

sözvarlığındaki tek ve iki heceli sözcüklere bakılmalıdır. Bu durum, bir dilin eskiden
beri mevcut olan yapılarını bulmak için yararlı olur.
İşin amacını yerine getirmek için K. K. YUDAHİN’in ‘Kırgızca-Rusça
Sözlüğü’ ve H. K. KARASAYEV’in ‘Kırgız Dili İmlâ Kılavuzu’ndan öz Kırgızca
kök sözcükler irdelenmiştir. Sözlükte bulunan 37599 sözcüğün 34675 (%77,2’i) 66 öz
Kırgızca, geride kalan 2924 (%22,8’i) Kırgızca’ya ödünç alınan kelimelerdir.
Bunlardan 5971 sözcük tek ve iki heceli kelimelerdir.
Kırgızca köklerin tipik örnekleri olarak aşağıdaki ses yapıları olmaktadır:
ünlü+ünsüz+ünlü+ünsüz – 373 sözcük: abay – dikkat, ayık – iyileşmek;
ünlü+ünsüz+ünsüz+ünlü+ünsüz– 262 sözcük: aygır – aygır, aydar – bir tür
yel;
ünlü+ünsüz+ünlü – 99 sözcük: ala – ala, benek, arı – öteye;
ünlü+ünsüz+ünsüz+ünlü– 144 sözcük: ayda – sürmek;
ünlü+ünsüz+ünlü+ünsüz+ünlü+ünsüz– 32 sözcük: emerek – beyaz eşya;
ünlü+ünsüz+ünlü+ünsüz+ünlü– 40 sözcük: ogoco – dayanak;
ünlü+ünsüz– 172 sözcük: aç – açmak, aç – aç;
ünlü+ünsüz+ünsüz– 34 sözcük: ürk – ürkmek, ört – yangın;
ünsüz+ünlü+ünsüz+ünsüz– 207 sözcük; tart – çekmek;
ünsüz+ünlü+ünlü– 71 sözcük: boo – bağ, buu – bağlamak;
ünsüz+ünlü+ünsüz– 728 sözcük: bas – basmak, bek – sağlam;
ünsüz+ünlü+ünsüz+ünlü+ünlü– 66 sözcük: kodoo – cüce, bayoo – saf, sakin;
ünsüz+ünlü+ünsüz+ünsüz+ünlü+ünsüz– 894 sözcük: baglan – kuzu;
ünsüz+ünlü+ünsüz+ünlü+ünsüz– 99 sözcük: badal – bağ;
ünsüz+ünlü+ünsüz+ünlü– 420 sözcük: bayı – tükenmek, bitmek;
ünsüz+ünlü+ünsüz+ünsüz+ünlü– 472 sözcük: böydö – boş yere, nafile.
Hemen arkasından köklerin hecelere ayrıma sürecindeki bazı zorluklar
üzerine durulmuş, özellikle de heceler üzerine araştırma yaparken dilin artzamanlı ve
eşzamanlı olarak değerlendirmesi daha da önem kazanacağını belirtmiştir.
66 Batmanov, İ. A., Sovremennıy kirgizskiy yazık, Frunze, 1953, 108-137. sayfalar.