bübi̇yna ömürzakovna oruzbayeva'nin akademi̇k hayati ve ...
bübi̇yna ömürzakovna oruzbayeva'nin akademi̇k hayati ve ...
bübi̇yna ömürzakovna oruzbayeva'nin akademi̇k hayati ve ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
içinde de görülebilir 17 . N. BASKAKOV bu konuda, r~z, s//d, t//y değişimleri sadece<br />
farklı lehçelerde değil bir dilde de olabileceğini söylüyor.. Örneğin: tabak (ayak), son<br />
<strong>ve</strong> bacak Altayca’da adak (sonuncu), (d~y) değişimi görülür 18 . Buna Kırgızcadaki<br />
bölük <strong>ve</strong> bötön, katın <strong>ve</strong> kalaç kelimelerindeki l~t, sorpo//şorpo’da olduğu gibi s~ş,<br />
alan-açık araan kelimelerindeki l/r/ç, bat<strong>ve</strong> baçım kelimelerindeki t~ç, eşik <strong>ve</strong> elik<br />
kelimelerindeki l~ş, şaa <strong>ve</strong> çama kelimelerindeki ş//ç, ıyla <strong>ve</strong> sıkta kelimelerindeki<br />
y//s gibi değişimler BASKAKOV’un yukarıdaki görüşünü desteklemektedir.<br />
Bu konudan bahsederken eş anlamlı kelimelerden yapılan ikilemelerdeki ses<br />
değişiklikleri yukarda belirtildiği gibi bu meseleye tekrar dönmemizin gerekli<br />
olduğunu düşündürmektedir. İkilemelerin bu türüyle ilgili önceki makalede bu<br />
ikilemelerin eş kelimelerinin ilk anlamları hakkında bazı etimolojik malumatlar<br />
<strong>ve</strong>rilmişti. Bu ikilemler aşağıdaki gibidir: kir-kok (çamaşır), kiyim-keçek (elbise),<br />
azgan-tozgan (gariban), el-curt (halk), üy-bülö (aile), sorpo-şileñ (çorba), bala-çaka<br />
(çocuklar), arık-toruk (zayıf), can-çaçıv (yağmur), uyat-sıyıt (ayıp), ant-şert (ant),<br />
kübö-tank (tanık), vb.<br />
Bu örneklerde olduğu gibi böyle ikilemelerin genel özelliği,<br />
1) İki kelimeden birinin anlamı olmayabirlir. Mesela: et-met (et),<br />
may-say (yağ), at-mat (at), mal-sal (mal) vb.<br />
2) İki kelimeden bazılarının ikisi de anlamsız olabilir <strong>ve</strong> bu kelimeler<br />
tek başlarına kullanılmazlar. Mesela: ürüñ-barañ (akşam), alda-calda, aptapcaptap<br />
vb.<br />
3) İkilemelerdeki kelimelerin ilk heceleri ünsüz, ünlü, ünsüz+ ünsiz,<br />
ünlü, ünsüz şeklindeki ses uyumlarıyla yapılmış olabilir. Mesela: çakar-koroo<br />
vb. Ünlü, ünsüz+ünlü, ünsüz şeklinde yapılmış olabilir. Mesela: arıp-açıp<br />
(miskin, hep aç) vb.<br />
4) İkilemelerin eşleri eş anlamlı kelimelerden yapılmış olabilir.<br />
Mesela: bala-çaka, kaçkan-bozgon (kaçak), kübö-tanış (şahit, tanık), cançaçın<br />
(yağmur) vb.<br />
5) Bazı örnekler, ünlü ünsüz+ünsüz ünlü ünsüz şeklindeki<br />
ikilemelerden birinin eşlerinin ilk kökleri ünsüz ünlü ünsüz şeklinde kapalı<br />
17 Bakınız, Baskakov N. A., V<strong>ve</strong>deniye v üzuçeniyr tyurskihyazıkov, M., 1962, 116-117 s.<br />
18 A.g.e..
Change language