bübi̇yna ömürzakovna oruzbayeva'nin akademi̇k hayati ve ...

7. Kırgızca Hayır Dua (Kırgızca Alkış (Akloo)) 10
Şükür ve şükretmek kelimelerini birçok Türkolog araştırmıştır. Mesela
Yudahhin’in sözlüğünde “alka: dilek, hayır duada bulunma, blagaslavliyat, prinosit,
kabul etmek” diye tercüme edilmiştir. Bu fiil eski Türk yazılarında da övgülerle,
güzel sözlerle dilekte bulunmak.” anlamlarında kullanılmaktadır. E. E. B.
SEVERDIYAN hayır dua sözünü araştırdığında (lanet etmek) sözüyle zıt manada
olduğunu söylemiştir. Tunguç, Mancur ve Eveginçe sözlüklerini inceledikten sonra
(minnet, şükran) kullanılan kelimelerin anlamlarının birbirlerine yakınlıklarını
belirlemiştir.
Bu tür sözleri K. AKMATOV ve HAYDAROV araştırmışlardır.
Araştırmalara göre (alka) hayır dua, dilek; yakın dillerde ise bir manaya değil birçok
manaya gelmektedir. Bunlar: şükran, dilek, hayır dua, minnet vb. (Alkış:) Hayır dua
aslında iyi dileklerde bulunma şükran, minnettarlık manalarında kullanılmaktadır. Bu
söz aile içerisinde baba oğul, küçük büyük, genç yaşlı, arasındaki ilişkilerde
kullanılır. Bu sözcüklere atasözlerinde, hikâyelerde ve masallarda sık sık rastlamak
mümkündür. Örneğin Manas Destanı’nda Kökötey’in mevlüdünde Koşoydun
Kanıkey’e yaptığı duayı biliyoruz. (Alkıştı) Genelde hayır duada bulunmayı yaşlı
kişiler ve sözü geçen saygı değer insanlar ev sahiplerine, küçüklerine “uzun ömür,
sağlıklı hayat, zenginlik gibi” yürekten kalpten hayırlı dileklerde bulunarak yerine
getiriler. Örneğin, yemekten önce ellere su döken gence teşekkür ömrün uzun olsun,
bahtiyar ol, aziz ol, mutlu olasın gibi dileklerde bulunulur.
10 Oruzbayeva, B. Ö., Kırgız Til İliminin Manilüü Maseleleri, 1995, Bişkek, İlim, 373-377.sayfalar.
(İlk yayın: Uluslararası Türkoloji Konferansı, İst-Ankara, 26Eylül-3 Ekim 1992.)