bübi̇yna ömürzakovna oruzbayeva'nin akademi̇k hayati ve ...

5. Sıfat ve İsim anlamında Kullanılan Kelimeler
1) Rusçada –uç-iy (yuç-iy) –a-iyç (-yaç-iy) eklerinin yardımıyla yapılan
sıfatlar. Kırgızca’ya anlamca karşılıları olan kelimelerle çevrilir. Mesela:
kçpuçiy/kaynagan, goryuçiy/püyüüçü, polzuçiy/ soylomo vb.
2) Rusçada –uş-iy (yuş’-iy), -aş’-iy (-yaş’-iy) ekleri getirilerek yapılan
kelimeler Kırgızca’ya çeşitli morfolojik düzendeki kelimelerle çevrilir. Mesela:
voinstvuyuş’iy/soguşçul, ugrojayuşiy/korkunuç tuuduruuçu vb.
3) Rusçada –m, -ıy, -om, -ıy ekleri ile yapılan kelimeler –uuçu, -ma
ekleri getirilerek çevrilir. Mesela: izleçimıy/ayıguuçu vb.
6. Rusçadaki Ön Ekli Kelimelerden Oluşan Terimleri Kırgızca’ya Çevirme
Yolları
1) a- ön eki getirilen kelimeler Kırgızca’ya esas kelime çevrilmeden
alınır ve sonuna -siz eki getirilir. Mesela: alogiçnıy/logikasız,
amoral’nıy/moralsiz vb.
2) anti- ön eki getirilen kelimeler Kırgızca’ya şu yollarla çevrilirler: A)
Esas kelime çevrilir ondan sonra karşı kelimesi eklenir. Mesela:
antireligoznıy/ dinge karşı, antiobş’estvennıy/ koomgo karşı vb. B) Esas kelime
çevrilmeden alınır sonra karşı kelimesi getirilir. Mesela: antisanitarnıy/
sanitariyaga karşı vb. C) Çevrilmeden sonuna –lık eki eklenerek alınır. Mesela:
antisovetskiy/antisovettikantifaşistkiy/antifaşisttik vb.
3) inter- ön eki alan kelimeler çevrilmeden alınırlar ve sonuna –lık eki
alırlar. Mesela: proamerikanskiy/proamerikalık, profaşistkoy/profaşistik.
4) Sverh- ön eki alan kelimeler çevrilerek ya da çevrilmeden alınırlar. Bu
ek yerine, aşık, ötö, eñ kelimeleri kullanılır. Mesela: sverhskorostnıy/ötö
ıldam, sverhmatsnıy/ötöküçtüü vb.
5) ul’tra- ön eki alan kelimeler Kırgızca’ya şu yollarla çevrilirler: A)
Çevrilmeden alınır. ul’trakonservator/ul’trakonservator vb. Bazen ötö, ayabay
kelimeleriyle beraber çevrilir. ul’trakonservativnıy/ ötö konservativdüü vb.. B)
Kelime gruplarıyla çevrilir. Mesela: Ul’tralevıy/ötö solçul vb.