bübi̇yna ömürzakovna oruzbayeva'nin akademi̇k hayati ve ...

ÖNSÖZ
20. yüzyılın başlarından itibaren Çağatayca’nın bir kolu olarak ortaya çıkan
Kırgızca üzerine ilk ciddi çalışmaları Kasım TINISTANOV yapmıştır. 1928’den
1939’a kadar Kasım TINISTANOV ve arkadaşlarının çalışmalarıyla birlikte Kırgız
Dili Latin alfabesiyle yazılmıştır. Bu tarihten sonra siyasi Rus hakimiyetinin
neticesinde diğer Türkî topluluklarda olduğu gibi Kırgızlar da Kiril alfabesini
kullanmaya başlamışlardır.
Bu gelişmeler ORUZBAYEVA’nın çocukluk yıllarına denk gelmiştir. 1980’li
yıllarda ilk bayan Kırgız filologu olarak ilim dünyasına adım atmış olan
ORUZBAYEVA o günden bu güne kadar Kırgızcanın tüm safhalarını bire bir
yaşamıştır. Gelişmelerin içersinde bir dil neferi olarak çalışmış, bu süreçte birçok
çalışmaya imza atmış olan Kırgızistan’da doktora yapan ilk bayandır. Kırgızcayla
ilgili hemen hemen her konuda çalışma yapmış olan yazarımız özellikle terim
sözlükleri, terminoloji ve morfoloji alanlarında çalışmalarda bulunmuştur.
Kırgız Dilinin resmi dil olması için çalışıp teklifi meclise sunanlar arasında
da, daha sonra bağımsız Kırgızistan’ın imla kılavuzunu hazırlayanlar arasında da
ORUZBAYEVA’yı görüyoruz. Bugünkü Kırgızcaya en çok emek verenlerden biri,
belki de en çok emeği geçen Kırgız dilcisi ORUZBAYEVA’dır diyebiliriz.
Kırgızca ve Kırgızistan için bu kadar çalışmış ve öneme sahip olan bir dilcinin
akademik hayatı ve dilciliğinin bugüne kadar incelenmemiş olmasının bir eksiklik
olduğunu düşünerek bu konu hakkında çalışma yapmaya karar verdik.
Tezimizi hazırlarken ORUZBAYEVA’nın kitaplarını bulmakta büyük
zorluklar çektik ancak kütüphaneden fotokopisi çektirmek yoluyla temin edebildik.
Bu konuyu almam konusunda beni yönlendiren ve daha sonra da yardımlarını
esirgemeyen ve ilk tez danışmanım Yard. Doç. Dr. Hüseyin ÖZBAY’a, daha sonraki
tez danışmanım Doç. Dr. Burul SAGINBAYEVA’ya, her zaman yardımıma koşan
Anara DUYŞENBEKOVA, A. Şinasi BAŞTABAK, Asel KADIROVA ve
Döölötbek EŞKENOV’a teşekkür eder, saygılar sunarım.
Recep YÜRÜMEZ
Bişkek, 2008