bübi̇yna ömürzakovna oruzbayeva'nin akademi̇k hayati ve ...
bübi̇yna ömürzakovna oruzbayeva'nin akademi̇k hayati ve ...
bübi̇yna ömürzakovna oruzbayeva'nin akademi̇k hayati ve ...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Kırgız Sovyet Ansiklopedisi Bilim Hazinesi 5<br />
Kırgız Sovyet Ansiklopedisi 1976’dan itibaren basılmaya başlanmıştır. Kırgız<br />
halkı bu ansiklopedinin basımıyla birlikte dünyadaki ilimi <strong>ve</strong> teknolojik gelişmeleri<br />
takip etmeye başlamıştır. Ayrıca Kırgız Sovyet Ansiklopedisi halk arasında<br />
Leninizm <strong>ve</strong> Marksizm’in yayılmasını sağlamıştır. Kendi milli yazısıyla fazla eseri<br />
olmayan Kırgızlar yıllarca dünyadaki kültürel, ekonomik, siyasi gelişmelerin<br />
gerisinde kalmışlardır. Şu anda bu ansiklopedi Kırgızistan’da yılda yedi bin civarında<br />
basılmakta <strong>ve</strong> bu baskıların yarıdan fazlası Kırgızca olarak yapılmaktadır.<br />
Ansiklopedi Yunanca, bütün bilimlerin toplamı anlamına gelir. Manası tarihte<br />
birçok değişikliğe uğramıştır. Antik devirde (Eski Yunan <strong>ve</strong> Rum) gramer, ritorik,<br />
diyalektik, logik, geometri, aritmetik, müzik <strong>ve</strong> antroponomi’ ye genel olarak<br />
ansiklopedi deniyordu. Ansiklopedi anlamında yazılan eserler eski Mısır, Çin <strong>ve</strong><br />
Yunan’da ortaya çıkmıştır. Örneğin: Eski Yunan filozofu Aristo <strong>ve</strong> Demokri’in<br />
(M.Ö. 322-160) eserlerinde o zamanın bütün ilimlerinden haberler bulunmaktadır.<br />
Fakat bu eserlere bugünkü anlamda ansiklopedi diyemeyiz.<br />
Ortaçağda Roma İmparatorluğu’nda meşhur olan Kassidor Senator’un (490-<br />
575) Nasattar <strong>ve</strong> Sevilyalı İsador’un (560-636) Etimoloji adlı eserleri sistemli birer<br />
ansiklopedik sözlüktür. Aynı zamanda Yakın Doğu, İç Asya, Orta Asya <strong>ve</strong> İran<br />
bölgelerinde yetişmiş olan El-Farabi’nin (870-950) İlimler Listesi, Biruni’nin (973-<br />
1048) Eski Halkların Kronolojisi, İbni Sina’nın Bilimler Kitabı, Kaşgarlı Mahmut’un<br />
(11 yy.) Divan-ı Lügati’t Türk’ü gibi Farsça, Arapça <strong>ve</strong> Türkçe ansiklopedik eserler<br />
<strong>ve</strong> sözlükler yayınlanmıştır. 14.yy.’da özellikle Mısır’da Arapça ansiklopedik eser<br />
çalışmaları yoğunlaşmaktadır.<br />
Dünya <strong>ve</strong> Avrupa ansiklopedi tarihinde 1751-1780 yılları çok önemlidir. Bu<br />
yıllarda Paris’te basılmış olan, Ansiklopedi, İlimlerin, Sanatların Açıklama Sözlüğü<br />
önemli bir yer tutmaktadır. Başlıca editörler ise, Deni Didro, J. J. Russo, Volter, P.<br />
Colbak’tır. Fransa’daki bu sözlüğün vücuda getirilmesi 18. asrın sonlarındaki Fransız<br />
ihtilaline zemin hazırlamıştır. 18-19.yy.lar arasında Fransa’da 160 ciltten fazla<br />
5 Oruzbayeva, B. Ö., Kırgız Til İliminin Manilüü Maseleleri, 1995, Bişkek, İlim, 173-185. sayfalar.<br />
(İlk yayın: El Agartuu Degisi, Bişkek, 1979, No: 1, 57-62. sayfalar.)
Change language