ce87842134d8e1f2e3dce1a3f356957dc412e45a

Diğer türleri tür olarak, yani tamamlanmış nitelikleriyle, sanatsal
deneyimin içlerine akıtılabileceği, önceden var olan, hemen hemen
sabit biçimler olarak tanıyoruz. Bunların ilk oluşum süreci, tarihsel
olarak belgelenen gözlemin dışında yatmaktadır. Epikle, hem
gelişiminin tamamlanmasından bu yana uzun zaman olmuş, hem de
çoktan modası geçmiş bir tür olarak karşılaşırız. Belirli çekincelerle,
aynısını belli başlı diğer köklü türler için, hatta trajedi için bile
söyleyebiliriz. Bu türlerin tarihteki yaşamları, başka bir deyişle,
bildiğimiz, aşina olduğumuz yaşamları, sertleşmiş, artık esnek olmayan
çatılarıyla çoktan tamamlanmış türler olarak sürdürdükleri
yaşamdır. Bu türlerin her biri, edebiyatta otantik bir tarihsel güç
olarak işleyen kendi kanonlarını* geliştirmişlerdir.
Bu türlerin hepsi ya da hiç değilse belirleyici özellikleri, yazılı
dilden ve kitaptan bir hayli eskidir ve bugüne dek kendilerine özgü
eski sözsel ve işitsel nitelikleri muhafaza etmişlerdir. Tüm köklü
türler arasında yalnızca roman, yazı ve kitaptan daha gençtir: Yalnızca
roman, yeni sessiz algılama biçimlerine, yani okumaya, organik
olarak açıktır. Ama burada son derece büyük önemi haiz bir
gerçek, romanın öbür türlerin tersine, kendine ait hiçbir kanona sahip
olmadığıdır; yalnızca romanın tekil örnekleri tarihsel olarak etkindir,
roman tür temelli bir kanona sahip değildir. Öbür türlerin incelenmesi,
tıpkı ölü dillerin incelenmesine benzer; oysa romanın
incelenmesi, yaşayan, üstüne üstlük hâlâ genç olan dillerin incelenmesine
benzer.
Bu, bir roman teorisinin formüle edilmesindeki olağanüstü güçlüğü
de açıklamaktadır. Çünkü böylesi bir teorinin merkezinde, teorinin
öbür türler sözkonusu olduğunda karşılaştığından tamamen
farklı bir inceleme konusu yatar. Roman öbür türler arasında yer
alan bir tür değildir yalnızca. Gelişimlerini tamamlamalarından beri
uzun bir süre geçmiş ve kısmen zaten ölmüş olan türler arasında
gelişmekte olan tek türdür roman. Dünya tarihinin yeni bir çağında
doğup serpilen ve dolayısıyla bu çağla derinden derine bağlantılı
olan tek türdür; oysa öbür köklü türler bu çağa çoktan sabit biçim-
* kanon: otantik olarak yerleşikleşen yapıtlar bütünü, Dictionary of Literary Terms
and Literary Theory, Penguin Books, 3. basım, 1992
165