ce87842134d8e1f2e3dce1a3f356957dc412e45a

kahramanı değildir. Aynı zamanda, Prens Valkovsky, Prens Sokolsky
ve hatta kısmen Prens Myshkin’in de tipik özelliğidir bu. 1
Peki ama Dostoyevski’nin serüven dünyasına duyduğu ihtiyaç nereden
kaynaklanır? Serüven dünyası, sanatsal tasarımının bütününde
hangi işlevleri yerine getirir?
Leonid Grossman bu soruyu yanıtlarken serüven olay örgüsünün
üç temel işlevine dikkat çeker. Bir serüven dünyasının sunulması
her şeyden önce anlatının sürükleyiciliğini garantiler, böylece
okuyucunun, tümü de tek bir romana sıkıştırılmış felsefi teoriler,
imgeler ve insan ilişkileri labirentindeki zorlu yolculuğunu kolaylaştırır.
İkinci olarak, Dostoyevski tefrika romanda 2 “mutlu-kılınmış-dilencilerin
ve toplum dışı özgür kişilerin tüm serüvenlerinin
ardında hissedilen, aşağılanmış ve örselenmiş insanlara yönelik bir
duygudaşlık kıvılcımı” bulmuştur. Son olarak, serüven dünyası,
Dostoyevski’nin sanatının “ezeli bir özelliğine” ifade kazandırmaktadır:
“tam da sıradanın en yoğun olduğu yerde olağanüstüyü
işe katma, Romantik ilkeler uyarınca, yüce olanı groteskle tek bir
bütün haline getirme ve kendisini hiç fark ettirmeyen bir dönüştürme
süreciyle gündelik gerçekliğin imgeleri ve fenomenlerini fantastiğin,
fantastik olanın sınırlarına itme dürtüsü.” 3
Dikkat çektiği işlevlerin tümünün aslında bir Dostoyevski romanındaki
serüven malzemesi açısından temel olduğu konusunda
Grossman’la hemfikir olmamak elde değildir. Ama bize öyle geliyor
ki, bu işlevler konuyu tümüyle açıklamaktan uzaktır. Dostoyevski,
eğlendirmeyi kendi içinde bir hedef olarak benimsemedi
asla; ayrıca yüceyi groteskle, olağanüstüyü sıradanla birleştirmeye
yönelik Romantik ilkeyi de kendisi için sanatsal bir hedef olarak ta-
1. Leonid Grossman, Poetika Dostoevskogo [The Poetics of Dostoevsky - Dostoevsky'nin
Poetikası] (Moskova: GAKhN, 1925), s. 53, 56-57.
2. Feuilleton (tefrika), Fransız gazetelerinin dizilere, hafif edebiyata ve eleştiriye
yer veren ekidir. Roman-feuilleton veya tefrika roman, yıldızının en fazla parıldadığı
dönemde (1830-50) Sue, Soulié, Balzac ve George Sand gibi yazarların
başlıca türüydü. Mükemmel bir Dostoyevski ve feuilleton tartışması için bkz.
Gary Saul Morson, The Boundaries of Genre: Dostoevsky 1 s Diary of a Writer and
the Traditions of Literary Utopia (Austin: U. of Texas Press, 1981), s. 14-30.
3. A.g.y., s. 61, 62.
212