ce87842134d8e1f2e3dce1a3f356957dc412e45a

Mikhail Bakhtin 1920’lerde başlayıp 1975’teki ölümüne dek Sovyetler
Birliği’nde sürdürdüğü çalışmalarla Avrupa ve ABD’nin 1980 sonrası
entelektüel ortamına damgasını vurmuş bir insan bilimleri ve dil felsefecisi,
kültür ve edebiyat kuramcısıdır. Bu konulardaki tartışmalara 60’larda egemen
olan yapısalcı ve 70’lerde yaygınlık kazanan yapısalcılık sonrası yaklaşımların
sınırlarının belirlenip aşılması yolundaki çabaların en güçlü, en verimli esin
kaynağı olmuştur. Yapıtlarını, kendisinden habersiz, hatta kendisinden
sonra geliştirilmiş birçok kurama verilmiş yanıtlar olarak okumak mümkündür.
Biçimciliğe ve yapısalcılığa yanıtında tarihselliği ve sözün toplumsal yaşamını;
yapısalcılık sonrası antihümanist kuşkuculuğa yanıtında da bağlamsallığı
ve toplumsal bir ütopyayı kavramlaştırmanın dilini oluşturmuştur. Marksist
eleştiriye, kaba indirgemeciliğe direnen, dilin ve edebiyatın toplumsal yaşamı
kurma işlevini vurgulayan bir boyut katmıştır. Günümüzde feminist,
postkolonyalist, Marksist eleştiri söylemlerinde, kültür çalışmaları alanında,
Bakhtin’in diyalog ve karnaval kavramlarına değinmeden ilerleyen bir
tartışma bulmak zordur.
Bu derleme için seçilen yazılarda incelenen alan edebiyat, tanımlananlar
ise tür, karnaval ve romandır. Edebiyatta özgün yaratıyla onu mümkün kılan
verili anlam dünyası, tek bir söz edimiyle bütün bir dil, şimdiyle geçmiş, tür
kavramı içinde birbirine dokunur. Karnaval, edebiyatla edebiyat dışının
maksimum temas noktasıdır. Romandaysa tür ve karnaval kavramları
kesişir. Edebiyat türleri de edebiyat dışı söz türleri de karnavalımsı bir kural
tanımazlıkla roman içinde birbirleriyle haşır neşir olur, çatışır. Bu iç içe geçiş
ve kural tanımazlık zorunlu olarak her bir türün kendi bütünlüğünü ve
kurallarını sarsar, geleneksel anlamıyla tür kavramının alaşağı
edilmesine neden olur. Karnavalın sunduğu hazzın kaynağında,
sözün somut gerçeklikle bağlarını yeniden keşfedişi
yatmaktadır.
Ayrıntı Yayınları olarak “sözün yaşama dokunduğu anın
yazarı” Bakhtin’i, edebiyat teorisinin bu dev kalemini ilk kez
Türkçeye kazandırmaktan gurur duyuyor; Marksizm ve Dil
Felsefesi, Edebiyatın Yaratılışı, Edebiyat Kuramı ve Edebiyat
Olarak Hayat'la beraber okunmasını öneriyoruz...
Bakhtin’in kuramı, yapısalcılık sonrası dönemde hayat olup olmadığını merak etmeye başlayan
edebiyat eleştirmenlerine yeni bir umut verdi.
David Lodge
Mikhail Bakhtin, insan bilimleri alanındaki en önemli Sovyet düşünürü ve yirminci yüzyılın
en büyük edebiyat kuramcısıdır. _ _ ,
Tzvetan Todorov
AYRINTI İNCELEME
ISBN 975-539-338-2