ce87842134d8e1f2e3dce1a3f356957dc412e45a

peri masalı”, menippea’nın genel tür özelliklerini paylaşır ve sanatsal
tasarımdaki, fikirlerinin içeriklerindeki ve elbette yaratıcı sanat
yapıtları olarak tekilliklerindeki tüm derin farklılıklara rağmen aynı
ölçüde yoğun olarak karnavallaşmışlardır (örneğin, Micromegas’ın
Klein Zaches ile karşılaştırılması yeterlidir). Menippea’nın
modern dönemlerin edebiyatında karnavallaşmanın en yoğunlaşmış
ve canlı biçimleri için ana kanal olduğunun belirtilmesi gerekir.
Sonuç olarak, bir tür adı olan “menippea”nın tıpkı tüm diğer tür
adları gibi -“epik”, “trajedi”, “kır şiiri”, vs.-, modern dönemlerin
edebiyatına uygulandığında (antikitede olduğu gibi) herhangi özgül
bir tür kanonunu değil, bir türün özünü tanımlamaya yönelik bir
araç olduğunu vurgulamanın gerekli olduğu kanısındayız. 22
Konu dışına çıkarak türler tarihi alanına yapmış olduğumuz bu
sapmaya burada son verip tekrar Dostoyevski’ye döneceğiz (her ne
kadar, tüm bu konu dışına çıkmamız boyunca Dostoyevski ile olan
bağlantımızı bir an bile yitirmemiş olsak da).
Konu dışına çıktığımız süre boyunca, menippea ile ona benzer türlere
ilişkin olarak sunduğumuz tanımın Dostoyevski’nin yapıtlarının
türe ilişkin özelliklerine de neredeyse tümüyle uyduğuna zaten
dikkat çekmiştik. Şimdi, tür açısından anahtar konumda olan muhtelif
yapıtlarına ilişkin bir analizle bunu somut bir şekilde göstermemiz
gerekiyor.
Dostoyevski’nin son dönemlerine ait iki “fantastik öykü” -“Bobok”
(1873) ve “Gülünç Bir Adamın Düşü” (1877)- neredeyse terimin
dar antik anlamıyla menippea olarak adlandırılabilir, zira bu
öyküler türün klasik karakteristik görünümlerini eksiksiz bir biçimde
tümüyle kendilerinde barındırmaktadırlar. Dostoyevski’nin baş-
22. “Epik", “trajedi” ve “kır şiiri” gibi terimlerin modern edebiyata uygulanması genellikle
kabul gören, alışıldık bir durumdur, dolayısıyla, Savaş ve Barış epik olarak,
Boris Godunov bir trajedi olarak, “Eski Dünyanın Toprak Ağalan” bir kır şiiri
olarak tanımlandığında hiç şaşırmayız. Ama jenerik menippea terimi alışıldık bir
terim değildir (özellikle edebi akademiyada), dolayısıyla, bu terimin modern edebiyat
yapıtlarına tatbik edilmesi (örneğin Dostoyevski’ye) biraz tuhaf ve zorlama
görünebilir.
258