ce87842134d8e1f2e3dce1a3f356957dc412e45a

u bize göre çok önemli bir noktadır. Bu bakış açısından, edebi dilin
kendisi bu heteroglot dillerden yalnızca birisidir -ve o da, diller
halinde katmanlaşmaktadır (türe-bağlı, döneme-bağlı vb. diller halinde).
İşte bu katmanlaşma ve heteroglossia, bir kez gerçekleştiğinde,
yalnızca dilsel yaşamın statik bir sabiti olmakla kalmayıp,
dinamikleri de belirler: Dil canlı ve gelişmekte olduğu sürece katmanlaşma
ve heteroglossia da genişleyip derinleşir. Merkezcil güçlerin
yanı sıra, dilin merkezkaç kuvvetleri de işlevlerini kesintisiz
yerine getirir; dilsel-ideolojik merkezileştirme ve birleştirmenin
yanı sıra, merkezsizleştirme ve ayırma süreçleri de kesintisiz bir şekilde
işlemektedir.
Konuşan bir öznenin her somut sözcesi, merkezcil güçlerin olduğu
kadar merkezkaç güçlerinin de etkilerini gösterdiği bir noktadır.
Merkezileştirme ve merkezsizleştirme, birleştirme ve ayırma
süreçleri sözcede kesişir; sözce, bir söz ediminin bireyleştirilmiş cisimleşmesi
olarak kendi dilinin gerekliliklerine yanıt vermekle kalmayıp,
keza heteroglossia’nın gerekliliklerine de karşılık verir; aslında,
böylesi bir söz çeşitliliğinin aktif katılımcısıdır. Her sözcenin
canlı heteroglossia’ya bu aktif katılımı, sözcenin dilsel profilini ve
biçemini, sözcenin üniter bir dilin herhangi bir normatif-merkezileştirici
sistemine ait olmasıyla aynı ölçüde belirler.
Her sözce, (merkezcil güçleri ve eğilimleriyle) “üniter dil”e katılır,
aynı zamanda (katmanlaştırıcı merkezkaç kuvvetleriyle) toplumsal
ve tarihsel heteroglossia’yı taşır.
Bir devrin, bir dönemin, bir toplumsal grubun, bir türün, bir
ekolün vb. geçici dili böyle bir şeydir. Dilin yaşamında kuşatılmış
iki eğilimin çelişki dolu, gerilim yüklü bütünlüğü olarak ortaya koyulduğunda,
herhangi bir sözcenin somut ve ayrıntılı bir analizinin
yapılması olanaklı olur.
Bir sözcenin otantik ortamı, yaşayıp şekillendiği ortam, dil olarak
anonim ve toplumsal olan ama aynı zamanda tekil bir sözce
olarak özgül bir içerikle yüklü ve vurgu kazandırılmış, diyalojikleştirilmiş
heteroglossia’dır.
Belli başlı şiirsel tür ayrımlarının dilsel-ideolojik yaşamın birleştirici,
merkezileştirici merkezcil güçlerinin etkisi altında gelişti­
48