ce87842134d8e1f2e3dce1a3f356957dc412e45a

kurduğu bir çağda, öbür türlerin hemen hepsi az ya da çok “romanlaşır”:
tiyatro (örneğin, Ibsen, Hauptmann, Doğalcı tiyatronun tümü),
epik şiir (örneğin, Childe Harold ve özellikle de Byron’un
Don Juan'ı) ve hatta lirik şiir (uç bir örnek olarak, Heine’nin lirik
şiiri). Eski kanonik mahiyetlerini inatla muhafaza eden türler biçemleştirilmiş
(stilize, üslupçu) gözükmeye başlarlar. Genelde, bir
türe katı bir bağlılık, bir biçemleştirme izlenimi, yazarın sanatsal
niyetine rağmen işi parodi noktasına vardıran bir biçemleştirme izlenimi
uyandırmaya başlar. Romanın başat tür olduğu bir ortamda,
katı biçimde kanonik olan türlerin uzlaşımsal dilleri yeni şekillerde,
romanın “yüksek” edebiyatta içerilmediği dönemlerde tınladıkladıklarından
tamamen farklı şekillerde tınlamaya başlar.
Kanonlaşmış* türlerin ve biçemlerin parodik biçemleştirilmesi
romanda temel bir yer tutar. Romanın yaratıcı yükseliş döneminde
-hatta daha çok da bu dönemi önceleyen hazırlık dönemlerindeedebiyat
tüm yüksek türlerin parodileri ve alaycı taklitleriyle (ama
tek tek yazarların veya ekollerin değil, tamamen türlerin parodileriyle)
doluydu -romanın müjdecileri, “eşlikçileri”, bir anlamda ilk
provaları olan parodilerle. Ne var ki, romanın bu çeşitli tekil tezahürlerinin
herhangi birinin kalıcı olmasına olanak tanımaması tipiktir.
Romanın baştan sona tüm tarihi boyunca, tür modeli olmaya
çalışan başat veya modaya uygun romanların sürekli parodileştirilmesi
veya alaycı bir şekilde ters yüz edilerek taklit edilmesi söz konusu
olmuştur: şövalye öyküsü eksenli serüven romanı (bu tür ilk
parodi olan Dit d'aventures on üçüncü yüzyıla aittir), Barok roman,
kır romanı (pastoral roman) (Sorel’in Le Berger etravagant’ı) 2 ,
* kanonlaşma: Her edebi biçimin kendi, tür yapısını katılaştırma ve mevcut normları
değişime direnen bir model haline getirme eğilimi. Kanonlaşma, heteroglossia’yı
bulanıklaştıran, yani naif, tek-sesli bir okumayı kolaylaştıran, olanaklı kılan
süreçtir. Romanın, yani heteroglot bir türün hiçbir kanona sahip olmayışı tesadüfi
değildir, ama tıpkı tüm sanatsal türler gibi roman da, basit bir düzeyde sırf yineleme
zorlaması olan kanonlaşma baskılarına tabidir., ç.n., kaynak: M. M.
Bakhtin, The Dialogic Imagination'ın sözlükçesinden)
2. Charles Sorel (1599-1674), örneğin Honoré d'Urfé (1567-1625) gibi şahsiyetlerin
preciosité’sine (yapmacıklık, özentilik) yönelik tepkinin önemli simalarındandır:
Sorel, d'Urfé’in tumturaklı bir dille bezenmiş 5500 sayfalık dev yapıtı L’Astrée'm
baş kahramanı, çok fazla kır romanı okuyan katışıksız bir Parislidir; bu romanlardan
aldığı esinle, bu romanlarda betimlenen kırsal yaşamı -beklenebilecek
gülünç sonuçlarla- yaşamaya çalışır.
168