ce87842134d8e1f2e3dce1a3f356957dc412e45a

yoktur); açığa çıkarılıp betimlenen, kişinin kendi ülkesinin toplumsal-tarihsel
heterojenliğidir (bu nedenle, burada egzotiklikten söz
edilebilirse, bu ancak “toplumsal egzotiklik” olabilir -yani, “gecekondular”,
“aşağı tabaka”, hırsızların dünyası). Yolun bu işlevi, keza
roman dışında da, on sekizinci yüzyılın gazetelerdeki seyahat tanıtımları
gibi anlatısal olmayan türlerde (Radischev’in Petersburg’dan
Moskova’ya Yolculuk’u bunun tipik bir örneğidir) ve on
dokuzuncu yüzyılın ilk yarısında gazetelerdeki seyahat notlarında
(örneğin, Heine’nin notları) kullanılmıştır. “Yol”un özgüllüğü, bu
romanları antik seyahatnameler, Yunan Sofist romanı ve on yedinci
yüzyılın Barok romanı gibi romansı düzyazı tiplerinin temsil ettiği
gezi romanında mevcut olan diğer gelişim çizgisinden ayırmaya
hizmet eder. Bu romanlarda kişinin kendi anavatanından deniz
veya uzaklıkla ayrılan “yabancı bir dünya”, yolun oynadığına benzer
bir işlev görür.
On yedinci yüzyılın sonuna doğru İngiltere’de “Gotik” veya
“kara” roman diye bilinen roman tipinde romansı olaylar için yeni
bir alan oluşturulur ve pekiştirilir -şato (bu anlamda ilk kez Horace
Walpole tarafından The Castle of Otranto’da ve daha sonra da
Radcliffe, Monk Lewis ve diğerlerince kullanılmıştır). Şato, kelimenin
dar anlamıyla tarihsel olan bir zamanla, yani tarihsel geçmişin
zamanıyla doludur. Şato, feodal dönem lordlarının yaşadığı yerdir
(dolayısıyla, geçmişin tarihsel figürlerinin mekânıdır); yüzyılların
ve nesillerin izleri, mimarisinin çeşitli bölümleri olarak, mobilyalarda,
silahlarda, ataların portrelerinin bulunduğu galerilerde, aile
arşivlerinde ve hanedanlık imtiyazı ve hakların babadan oğula
geçmesini içeren belirli insan ilişkilerinde gözle görünür biçimde
düzenlenmiştir. Son olarak bir de, efsaneler ve gelenekler, şatonun
her köşesini ve civarını geçmiş olayları sürekli hatırlatan nesnelerle
canlandırmaktadır. Şatolara içkin olan özel anlatı tipini doğuran
ve daha sonra Gotik romanlarda işlenen de işte bu özgül niteliktir.
Şatonun zamanının tarihselliği, şatonun tarihsel romanın gelişiminde
bir hayli önemli bir rol oynamasını olanaklı kıldı. Şatonun
kökleri uzak geçmişte yatmaktadır, yönelimi geçmişe doğrudur.
Kabul edilmelidir ki, şatoda zamanın izleri bir ölçüde çok eski, mü-
319