ce87842134d8e1f2e3dce1a3f356957dc412e45a

kikat olduğunu ve ister düşte ister uyanık olun başka bir hakikat olmadığını
ve olamayacağını bilirdiniz. Pekâlâ, bu bir düş -bırakın bir düş
olsun, ama böylesine göklere çıkardığınız şu gerçek yaşamı intihar
ederek sona erdireceğim gerçeği baki, oysa benim düşüm, düşüm- ah,
bana başka bir yaşamı, büyük, yeni ve güçlü bir yaşamı açıkladı! [55
X, 427]
6. “Düş”ün kendisinde, Gülünç Adam’ın deneyimlediği ve uzakta
bilinmeyen bir yıldızdan kendi gözleriyle gördüğü yeryüzündeki
cenneti konu alan ütopik temanın ayrıntılı gelişimi vardır. Bu dünyevi
cennetin betimlenişi de, antik Altın Çağ havasında yapılır ve
dolayısıyla, baştan başa bir karnavalesk dünya anlayışının etkisi altındadır.
Bu dünyevi cennetin resmedilmesi birçok açıdan Versilov’un
düşünü {Delikanlı) anımsatır. Burada, Gülünç Adam’ın insanlığın
özlemlerinin bütünlüğüne ve insan doğasının iyiliğine
duyduğunu açıkladığı tümüyle karnavalesk inanç son derece tipiktir:
Yine de, herkes aynı şeye yöneliyor, en azından hepsi de aynı şey için
uğraşıyor, hepsi de -bilge insandan en pis alçağa kadar- yalnızca hepsi
farklı yollar izliyor. Eski bir hakikat bu, ama alın size yeni bir şey:
Bilin ki, ne kadar debelensem azdır. Zira Hakikati gördüm, anladım
onu ve biliyorum ki, insanlar bu yeryüzünde yaşama becerilerini yitirmeden
de güzel ve mutlu olabilirler. Kötülüğün insanın doğal hali olduğuna
inanamam ve inanmayacağım da. [55 X, 440]
Dostoyevski’ye göre hakikatin soyut bir anlayış değil, yalnızca
canlı bir görünün konusu olabileceğini bir kez daha vurgulayalım.
7. Öykünün sonunda, Dostoyevski için çok tipik bir tema, yaşamın
cennete ani dönüşümü teması boy gösterir (en derin ifadesini
ise Karamazov Kardeşlerde bulur):
280
Ama yine de, yapması bu kadar basitti: tek bir günde, tek bir saatte her
şey yerli yerine oturtulurdu! İnsan kendisini sevdiği gibi sevmelidir
başkalarını, aslolan budur, hepsi bu, başka bir şey değil, kesinlikle başka
hiçbir şeye gerek yok, o zaman insan her şeyin nasıl yapılacağını
derhal anlardı. [SS X, 441]