ce87842134d8e1f2e3dce1a3f356957dc412e45a

algılanır. Mutlak başlangıç ve mutlak sonun zamansal olarak kıymetlenmiş
kategorileri, bizim zaman duygumuzda ve geçmiş zamanların
ideolojilerinde son derece önemlidir. Başlangıç idealleştirilir,
son ise karanlıklaştırılır (felaket, “tanrıların alacakaranlığı”).
Bu zaman duygusu ve burada tanımladığımız zaman hiyerarşisi,
antikitenin ve Ortaçağ’ın tüm yüksek türlerine nüfuz eder. Bu türlerin
esas temeline öylesine etkili biçimde sızmışlardır ki, müteakip
dönemlerde de onlarda yaşamaya devam ederler -on dokuzuncu
yüzyıla, hatta daha da sonrasına dek.
Geçmişin yüksek türlerdeki bu idealleştirilmesi, bir hayli resmi
bir havaya sahiptir. Başat gücün ve hakikatin tüm dışsal anlatımları
(kesin olan her şeyin anlatımı), kıymetlendirilmiş-hiyerarşik geçmiş
kategorisinde, mesafelendirilmiş ve uzak bir imgede formülleştirilmişti
(davranış ve giysiden edebi biçeme kadar her şeyde, çünkü
tümü de otorite simgeleridir). Ama roman, ebediyen canlı gayri
resmi dil ve gayri resmi düşünce ortamıyla ilişkilidir (dinlence biçimleri,
samimi konuşma, kutsal şeylere karşı saygısızlık).
Ölülerse farklı şekilde sevilir. Temas alanından çıkmışlardır, kişi
onlar hakkında farklı bir biçemle konuşabilir ve aslında böyle olması
kaçınılmazdır. Ölülere dair dil, biçem açısından canlılar hakkındaki
dilden hayli farklıdır.
Yüksek türlerde, otorite ve imtiyazın tümü, tüm yüce anlam ve
ihtişam, mesafelendirilmiş düzlemde (kılık kıyafet, adabımuaşeret,
bir kahramanın konuşma biçemi ve kahramana dair konuşma biçemi)
mevzilenerek samimi temas mıntıkasını terk eder. Roman sayılmayacak
tüm türlerin klasisizmi, tamamlanmışlığa doğru bu yönelişte
kendini gösterir.
Zamandaşlık, akan ve geçici, “düşük” şimdi -“başlangıcı veya
sonu olmayan” bu “yaşam” yalnızca düşük türlerde bir temsil konusuydu.
En önemlisi de, alanların en genişi ve en zengininin, sıradan
insanların yaratıcı gülme kültürünün temel konusuydu. Daha
önce sözünü ettiğim çalışmamda, bu alanın -Ortaçağ’da olduğu kadar
antik dünyada da- roman dilinin doğuşu ve oluşumu üzerindeki
muazzam etkisine dikkat çekmeye çalışmıştım. Bu alan, ortaya
185